ART OF SOUND: Giovanni Battista Pergolesi

Večerašnja emisija Art of Sound predstavlja jedan od prvih među ženskim karakterima koji će postati karakteristični za važnu muzičko-scensku formu komične opere, kroz 18. i prvu polovinu 19. stoljeća.

Giovanni Battista Pergolesi (1710-1736) imao je veoma značajno mjesto u drugoj napuljskoj opernoj školi, i bio je jedan od prvih kompozitora opere buffa, kroz koju je na veoma autentičan način oživio svu istinu ljudskog karaktera, spajajući pri tome uspješno ton i riječ. Premda je pisao djela i drugih formi, među kojima se ističe Stabat Mater (1736), njegove su opere ostavile značajno naslijeđe i za buduće generacije.

Zasigurno najpoznatije Pergolesijevo operno djelo je La serva padrona (Služavka gospodarica, 1733), koje predvodi njegov operni repertoar na kojem stoje još i ozbiljna opera Olimpiade (1735), Livietta e Tracollo (1734) ili Lo frate 'nnamorato (Zaljubljeni brat, 1732). La serva padrona bila je prvobitno samo intermezzo između činova jedne druge, opere serie, Il prigionier superbo, koja je zajedno sa svojim pratećim intermecom imala premijerno izvođenje 5. septembra 1733 godine u Napulju. Reakcije na ovu operu nisu bile dobre, i do danas ona nije opstala kao dio nekog uobičajenog opernog repetoara. Međutim, njen umetnuti muzičko scenski fragment dobio je vlastiti život. Prvobitno intermezzo, a kasnije i samostalna komična opera u dva čina, Služavka gospodarica postala je pravim primjerom dobrog muzičkog ukusa u silnom tadašnjem neukusu. Njena su samo tri lika, od kojih je jedan tih, kroz šaljiv zaplet iznijela pravu istinu ljudskog bića, njegove sitne strasti i velike želje.

Prvi čin opere La serva padrona na scenu izvodi Uberta, nešto starijeg neženju, koji postaje pomalo ljut na svoju služavku, razmaženu njegovom pažnjom. Služavka, Serpina, umišlja da je ona prava gospodarica kuće, i počinje se odnositi prema svome poslodavcu kao da su uloge zamijenjene. Uberto to više ne može tolerirati, te moli svoga nijemog slugu Vesponea da mu nađe ženu, ne bi li se brakom riješio Serpinine tiranije. No, Serpina se ne predaje, i odlučuje da samo ona može biti Ubertova supruga.

U drugome činu služavka ubijedi Vesponea da joj kroz lukavi plan pomogne domoći se braka sa gospodarem kuće. Ona izvještava Uberta da se namjerava udati, i to za jednog vojnika po imenu Tempesta, nastojeći ga tako učiniti ljubomornim. Tempesta, naravno, ne postoji, i njegov je lik i uniformu Serpina namijenila Vesponeu, koji prerušen dolazi Ubertu tražeći od njega miraz za buduću mladu. Uberto odbija dati novac, ali lažni prosac mu umjesto toga ostavlja još samo jednu opciju: ako ne želi darovati miraz, može još jedino on sam oženiti Serpinu. Uberto pristaje, a Serpina i njen saučesnik u igri otkrivaju pravu istinu. No, ispostavlja se da Uberto zapravo voli Serpinu, te se njih dvoje na koncu vjenčaju iz ljubavi. Tako služavka zaista postane gospodarica.

U ovoj emisiji Art of Sound slušamo u cjelosti operu La serva padrona, Giovanni Battista Pergolesija, u izvođenju orkestra I Virtuosi Di Roma, i pod dirigentskim vodstvom dirigenta Renata Fasana (1902-1979). Na ovome snimku iz 1960 godine Serpina je Renata Scotto (1934), a Uberto je bio Sesto Bruscantini (1919-2003).