ART OF SOUND: George Gershwin

Večerašnja emisija Art of Sound donosi rad znamenitog američkog kompozitora modernog vremena, koji je, uprkos kolebanju njegova djela između svijeta klasične i popularne muzike, ostao jednom od nezaobilaznih figura muzičke historije.

George Gershwin (1898-1937) bio je pijanist i kompozitor, vješt u komponovanju za popularni teatar i film, ali sa sklonošću ka klasičnoj umjetničkoj muzici i tradiciji svoje zemlje. Sam je vjerovao da ''prava muzika mora odražavati misao i aspiracije ljudi i njihova vremena.'', a Gershwinovi ljudi su bili Amerikanci, u vremenu koje je on za života poznavao. Kao čovjek svoga vremena George Gershwin je bio zainteresiran za djelo Ravela i Debussya, francuske kompozitore s početka 20. stoljeća, ali i druge savremenike kao što su Berg, Šostakovič, Stravinski, Milhaud ili Schönberg. Od posljednjeg je tražio i časove kompozicije, na što je veliki Schönberg uzvratio: ''Samo ću te napraviti lošim Schönbergom, a ti si već tako dobar Gershwin.''

Gershwin je kontinuirano tragao za mentorima iz domena klasične muzike, jer cjelovite formalne muzičke naobrazbe nije nikada imao. Učio je iz komercijalnog-popularnog i sporadično akademskog muzičkog svijeta, u kojem su neka značajna umjetnička imena odbila raditi sa njim upravo ne želeći uticati strogim pravilima klasičnog studija muzike na njegov osobeni stil, koji je težio slobodama jazza. Jazz je bio dio Gershwinove, američke tradicije, koju je on u pojedinim radovima kombinirao sa kompozicionim tehnikama muzike 20. stoljeća, kroz uvođenje atonalitetnosti i politonalitetnosti. No, ono čime je Gershwin iznimno dobro vladao, bila je popularna pjesma američke kulture njegovog doba, kojom je fragmente jazz i klasične muzičke tradicije uveo u tadašnji mainstream.

Premda je George Gershwin finansijski uspješno i iznimno dobro kao kompozitor djelovao u sferi teatarskog mjuzikla i filma, odakle su brojne njegove numere izveli poznati interpretatori među kojima su Fred Astaire, Louis Armstrong, Dean Martin, Al Jolson, Janis Joplin, John Coltrane, Frank Sinatra, Mel Tormé, Billie Holiday, Ella Fitzgerald, Miles Davis ili Herbie Hancock, on je imao i drugačijih težnji koje su ga odvele u predjele orkestralne muzike i opere. Tu je ostavio par radova čije su melodije danas globalno poznate, u sjenovitim klupskim prostorima koliko i u velikim koncertnim dvoranama – Rhapsody in Blue, za klavir i orkestar (1924), simfonijska poema An American in Paris (1928) i, naravno, opera Porgy and Bess (1935).

Porgy and Bess, ''Američka folk opera'', kako ju je sam autor nazvao, nastala je na libreto DuBose Heywarda i stihove Ire Gershwina. Sa radnjom koja se događa u jednoj fiktivnoj crnačkoj četvrti grada Charleston, u državi South Carolina, pripovijeda priču o crnom prosjaku Porgyju, koji želi spasiti lijepu Bess od njenog ljubavnika Crowna, posesivnog i nasilnog, te dilera Sportin' Lifea. Svjetsku premijeru je opera imala u jesen 1935. godine, u bostonskom Colonial Theatre, a tek potom i na Broadwayu, u New Yorku, kojem je djelo bilo i namijenjeno. Uprkos polemikama glede značaja ovoga rada kada je u pitanju njegov koncept opere, te rasprava o predstavi afroameričkog stanovništva u njemu, Porgy and Bess je danas dio standardnog, i internacionalnog, opernog repertoara.

U ovoj emisiji Art of Sound slušamo operu Porgy and Bess u izvođenju Nashville Symphony, i pod dirigentskim vodstvom John Mauceria, zabilježenu na nosaču zvuka 2006 godine ali prema verziji djela sa njegove premijere iz 1935. Solisti su Marquita Lister kao Bess i Alvy Powell kao Porgy.