50MINUTA: Tord Gustavsen, Vijay Iyer

U večerašnjem izdanju emisije 50minuta (emituje se svake srijede u 22h, reprizno petkom u istom terminu), zalazimo u kontemplativni svijet obojen jazz harmonijama i improvizacijama, uz dvojicu pijanista i kompozitora koji, svaki na vlastiti individualni način, doživljavaju taj univerzum, u kojem se barijere i pravila gube pred svojevrsnim meditativnim činom.

U prvom dijelu 50minuta slušamo kompozicije sa novog studijskog albuma norveškog jazz pijaniste i autora Tord Gustavsena, objavljenog u februaru mjesecu ove godine za ECM Records, pod naslovom Extended Circle.

Gustavsenu je ovo šesto izdanje, nakon Changing Places (2003), The Ground (2005), i Being There (2007) koje je načinio sa svojim triom, Restored, Returned (2009) nastalim kao produkt djelovanja njegova ansambla koji je upotpunila vokalistica Kristin Asbjørnsen, i albuma The Well (2012), prvog u formaciji kvarteta, koji, uz pijanistu, čine Tore Brunborg (tenor saksofon), Mats Eilertsen (kontrabas) i Jarle Vespestad (perkusije).

Izdanje Extended Circle u prepoznatljivom maniru svoga autora donosi delikatne i lijepe muzičke trenutke, što umiruju svijest i oživljavaju emocije. Gustavsen u svojem ‘’prostoru tišine’’ s pažnjom i nježnošću tretira svaku frazu, u jednom ravnopravnom i punom razumijevanja odnosu sa drugim članovima kvarteta. Njihova je muzika ona neobične finoće, zona ugode i utočište za sve nemirne duše.

Drugi dio večerašnje emisije posvećen je još jednom pijanisti i autori, Vijay Iyeru, koji je s početka ove godine za ECM objavio svoj novi album, Mutations.

Vijay Iyer od sredine devedesetih godina kroz sfere jazz improvizacija neprestano istražuje zvučne strukture i njihove unutarnje odnose. Gotovo poput kolege Gustavsena, koji se formalno obrazovao u oblasti psihologije i jazz teorije, pored instrumentalnog prakticiranja muzike, i Iyer povezuje druge interese i iskustva sa svojim muzičkim sklonostima. Naime, iako vrlo vješt pijanist, na svome je klaviru Iyer pretežno samouk, dok je formalne akademske institucije iskoristio za promišljanje matematike, fizike i odnosa tehnologija i umjetnosti, uz doktorsku disertaciju koja se ticala makrostrukture zvuka, sa bazom u zapadnoafričkoj i afroameričkoj muzici.

Album Accelerando, prethodnik izdanja Mutations, bio je pikantno zvučno zadovoljstvo, svojevrsna sonična avantura u kojoj se ogledao istraživački duh njegova autora u strastvenoj komunikaciji sa uzbudljivim svijetom ritma i melodija. Za razliku od Gustavsena, koji je svoj zvuk, kao pravi psiholog, u većoj mjeri podredio suptilnoj emociji, Iyer se na vlastiti matematički način muzikom upušta u dijalog sa intelektom. Njegove su improvizacije i koncepti u konstantnoj promjeni i transformaciji –  ovoga puta  mutaciji, njenim disonantnim nemirima, atonalitetnim i politonalitetnim lutanjima generiranim iz individualnih doživljaja muzičkog materijala, od strane sudionika Iyerova ansambla. Iz svijeta jazza i klasične muzike - razni su učesnici autorove zvučne rasprave, koja ne donosi konačno rješenje, ali postavlja zanimljiva pitanja.