50MINUTA: sPace moNkey, Astro Sonic

Večerašnja emisija 50minuta (emituje se svake srijede i reprizno petkom od 22h) u maniru kakvog pomalo neuračunljivog avanturiste upustiće se u uzbudljivi svijet muzičke improvizacije, u kojem je ishod nepredvidiv, ali i izvrstan ako su improvizatori nositelji znanja i vještine.

Prvi dio emisije predstavlja projekt koji u neobično uspjelom rezultatu suprotstavlja, odnosno spaja, oprečnosti eksperimentalne distorzije i melodičnog ambijenta. sPace moNkey, osim što se poigravaju slovima u svome naizgled ludo zabavnom nazivu, igraju se i sa zvukom – u realnom vremenu i bez unaprijed osmišljenog kompozitorskog scenarija. Duo su formirali norveški klavijaturist Morten Qvenild (In The Country, Susanna and The Magical Orchestra, Jaga Jazzist) i perkusionist Gard Nilssen (Bushman's Revenge, Astro Sonic, Trondheim Jazz Orchestra), nedugo nakon što su po prvi puta podijelili studijski prostor za snimanja albuma Skala (ECM, 2011), takođe Norvežanina i trubača Mathias Eicka. Upravo studio, ali neki drugi, poslužio je i kao sudionik u izradi debi albuma sPace moNkey, objavljenog u Norveškoj krajem mjeseca februara, a izvan zemlje sredinom maja 2014. godine. ''Koristili smo studio kao alat u procesu otkrivanja onoga što bi u ovoj saradnji mogli postići. Mnogo je tu pokušaja i pogrešaka. Mnogo diskusije o usmjerenju. U procesu stvari su se iskristalizirale'', kaže Qvenild, koji je u kooperaciji sa uzbudljivim perkusionistom Nilssenom pronašao novu slobodu, i poticaj za pronalaženje nekih drugačijih kreativnih puteva. U skladu sa ovom idejom, debi album sPace moNkey je istraživački čin pun iznenađenja koja se, ipak, u široj zvučnoj slici doimaju kao promišljeno osmišljeni dijelovi jedne zaokružene strukturalne i muzičke cjeline.

Osim što debi uradak dua sPace moNkey, naslova The Karman Line, ima svoju muzičku ideju - rezultat stvaranja u procesu kroz princip improvizacije, on ima i svoju priču. Naime, Karmanova linija je zamišljena visina od 100 kilometara iznad nivoa mora, koju je Međunarodna vazduhoplovna federacija (Fédération Aéreonatique Internationale – FAI) utvrdila kao približnu granicu između Zemljine atmosfere i svemira. (Dobila je naziv po mađarsko-američkom inžinjeru i fizičaru Theodoreu von Kármánu, koji je proračunom ustanovio da je iznad pomenute visine atmosfera isuviše rijetka za let avionom, pa se iznad Karmanove linije kreću samo letjelice na raketni pogon.) Prvi majmun koji je dospio iznad ove imaginarne linije kojom ''otpočinje'' svemir bio je Albert II, kojeg su ljudi u V-2 balističkoj raketi poslali na opasno izvanzemaljsko putovanje u junu 1949. godine. Nesretni primat put nije preživio, nakon što mu se na samom povratku Zemlji padobran odbio otvoriti. Iako to nije spriječilo čovjeka da nastavi ubijati i druge majmune i druge životinje, duo sPace moNkey na neki način oživljava njihovu priču, kroz izvjestan konceptualni pristup i zvučnu analogiju, prateći i naslovima na izdanju The Karman Line  jednog malog majmuna na njegovom putu u nepoznato.  Od prve numere ''Aeronautics'' pa sve do posljednje ''Landing Day'' sPace moNkey kontinuirano prelaze granicu između melodije i ritma, ambijenta i eksperimenta – neartikuliranih i nemirnih zvučnosti i umirujućih muzičkih fraza, kreirajući gotovo filmsko iskustvo. Njime prolazi jedna linija, koja odvaja ovozemaljsku ljudsku distorziju i tišinu svemira, u čije je beskonačno prostranstvo jednom gledao majmun, kome je čovjek dao ime Albert II.

Drugi dio večerašnje emisije ostaje pod okriljem male ali interesantne norveške etikete Hubro Music, za koju je objavljen debi  sPace moNkey i koja velikodušno otvara svoja vrata izazovima eksperimenta i improvizacije. 

Ponovno sa naslovima i zvučnostima što teže dalekim svemirskim prostranstvima predstavljaju se Astro Sonic, takođe norveški trio koji sa projektom sPace moNkey dijeli i jednoga člana, perkusionistu Gard Nilssena. Ostatak tročlane ekipe čine klavijaturist Erlend Slettevoll (Grand Central, The Core) i Rune Nergaard (Marvel Machine), u sastavu zadužen za bas, elektroniku i ritam mašine. Nilssen i Nergaard već deceniju sarađuju, u projektu Bushman's Revenge, a 2008. godine su se odlučili i za samostalan rad kojem se u procesu priključio i Slettevoll. Kao Astro Sonic trio od svojih početaka kontinuirano traži i istražuje svoj zvuk, koji, kako se čini, ima korijene u prošlosti ali pogled ka budućnosti. Mnogi su žanrovi i stilovi muzičke reference njihovog zvuka, među njima industrial i krautrock, post-rock i prog rock, psychedelia i ambijentalna muzika, te (free) jazz, koji se svi međusobno susreću i gužvaju u energičnoj ali i psihodeličnoj soničnoj smjesi, zabilježenoj na prvom studijskom izdanju trojca, albumu Come Closer and I'll Tell You. Izazovan za um i za duh, i ovaj uradak ima određenu sposobnost da projicira pred oči prizore iz kakvog imaginarnog filma, koji prelazi zamišljenu liniju između ovozemaljskog i kosmičkog. Kao neki čudovišni organizam, izdanje Come Closer and I'll Tell You u međusobnom odnosu poznatoga kroz improvizaciju kreira nešto drugačije i manje poznato, iz ovostranog prelazeći u sfere onostranog. Ipak, u ovu uzbudljivu avanturu Astro Sonic pozivaju svakoga, sa jednostavnom naslovnom porukom svoga debija koja iskušava odvažnost: ''Priđi bliže pa ću ti reći''.