Danas je Svjetski dan mjeriteljstva: Znate li definicije i pojmove mjernih jedinica?

Realizacija SI sekunde i vremenska skala UTC(IMBH)

Laboratorija za vrijeme i frekvenciju djeluje u okviru Instituta za mjeriteljstvo Bosne i Hercegovine, a osnovni zadaci laboratorije su realizacija i diseminacija osnovne SI jedinice za vrijeme – sekunde, održavanje nacionalne vremenske skale UTC(IMBH) i distribucija zvaničnog vremena u Bosni i Hercegovini.

Sekunda je definisana kao trajanje 9.192.631.770 perioda radijacije koji odgovara promjeni između dva hiperfina nivoa osnovnog stanja atoma cezija 133. Za realizaciju i diseminaciju osnovne jedinice za vrijeme, laboratorija koristi dva atomska sata na bazi cezija visokih performansi, koji realizuju sekundu sa tačnošću 5∙10-13 i dugoročnom stabilnošću ≤ 1.0∙10-14 (za 5-dnevni period). Ovi satovi predstavljaju državni etalon BiH za vrijeme i frekvenciju i učestvuju u realizaciji međunarodne vremenske skale – univerzalnog koordinisanog vremena (UTC).

Sistem za generisanje nacionalne vremenske skale BiH

Međunarodna vremenska skala – UTC se računa i održava u Međunarodnom uredu za utege i mjere (BIPM) na osnovu poređenja atomskih satova iz preko 80 nacionalnih TF laboratorija iz cijelog svijeta. IMBIH učestvuje u ovom poređenju koristeći GNSS prijemnik za transfer vremena koji observira GPS, Glonas i Galileo satelitske sisteme. Rezultat ove ključne interkomparacije su mjesečni izvještaji, tzv. BIPM CircularT, koji obezbjeđuju sljedivost lokalnih realizacija vremena do UTC-a. Circular T izvještaj prikazuje vrijednosti razlika [UTC – UTC(k)] u ns.

Laboratorija za vrijeme i frekvenciju IMBIH-a kontinuirano učestvuje u realizaciji UTC-a od 2015.godine i na taj način obezbjeđuje međunarodnu sljedivost mjerenja vremena i frekvencije u BiH. Nacionalna vremenska skala BiH realizovana na ovaj način se održava u granicama od ±10 ns u odnosu na UTC.

Ovi izvještaji se mogu pogledati na OVOM linku.