Stiže zimski solsticij: Sve što ste željeli da znate o najkraćem danu u godini

Zimski solsticij je najkraći dan u godini, a početak zime podstiče stalni uspon Sunca ka dužim, toplijim danima ljeta.

Ove godine, zimski solsticij se dešava 21. decembra 2020, u Bosni i Hercegovini u 10:59.

Dešava se u istom trenutku bez obzira gdje živite, a budući da na Zemlji postoje 24 različite vremenske zone, ljudi širom svijeta će moći da ga posmatraju 24 različita puta u danu.

Zašto se dešava solsticij i kako su ga ljudi posmatrali kroz istoriju?

Zemljin nagib je razlog za pojavu godišnjih doba. Naša planeta se okreće oko Sunca nagnuta u prosjeku za 23.5 stepeni, pa sjeverna i južna hemisfera ne primaju jednake količine sunčeve svjetlosti što uzrokuje i solsticije i godišnja doba.

Hladniji period na svakoj hemisferi se događa u polovini godine kad je Zemlja udaljenija od Sunca i to je zimski solsticij (decembar na sjevernoj, a juni na južnoj) kad označava da je polovina svijeta udaljena od Sunca pod ekstremnim uglom.

Nedostatak sunčevih zraka čini zimski solsticij najmračnijim danom u godini, ali ne i najhladnijim.

Moguće je vidjeti efekte solsticija zapažanjem nebeskih dešavanja kao i promjene u sunčevoj svjetlosti. Sunčev luk preko neba je u stalnom padu i postaje kraći od juna. U zimskom solsticiju na sjevernoj hemisferi, dostiže najniži mogući luk, toliko nisko da u nekoliko dana oko solsticija se čini da izlazi i zalazi na istom mjestu. Ovaj fenomenon je i proizveo latinsku frazu iz koje je reč solsticij potekla (solstitium), a koja znači Sunce miruje.

Nizak ugao Sunca također znači da je najduža vaša sjena u podne u godini baš tokom zimskog solsticija.

U drevnom svijetu, ljudi su gradili brojne spomenike kako bi proslavili solsticij.

Jedan primer je Newgrange, veliki spomenik iz kamenog doba izgrađen u irskom selu oko 3.200. godine p.n.e ili oko hiljadu godina pre Stonehengea. Smatra se da je imao neki oblik religijskog značaja budući da je bio usklađen s kretanjem Sunca.

Narod Parakasa iz Perua, koji je živio između 800. i 100. godine p.n.e ispresijecao je pustinju linijama u zemlji i kamenu koji se zovu geoglifi što povezuje humke s mjestom gdje Sunce u zimskom solsticiju zalazi na horizontu. Poznate Naska linije izazivaju strahopoštovanje i inspirisane su majmunima, gušterima i drugim figurama koje su ugravirane u zemlji između 1. i 700. godine nove ere, a također suepovezana sa zimskim solstijciem, piše National Geographic.

Karnak u drevnom Egiptu je izgrađen tako što je usklađen sa zimskim solsticijem u Luksoru prije više 4.000 godine. Slične trase mogu da se vide i u Angkor Vatu u Kambodži i Machu Picchu u Peruu.