Ivan Trajković: Kada kompjuter počne da slika

Nedavno se u svjetskim tehnološkim krugovima povela velika debata o značaju i opasnostima koje dolaze od upotrebe vještačke inteligencije (Artificial intelligence, Ai) u svakodnevnom životu.

„Chat GPT“, prvi "Chat bot" softver dostupan najširem krugu korisnika, za samo nekoliko mjeseci je postao izuzetno popularan, a koriste ga svi, od stručnjaka, preko medija, do akademske zajednice. „Chat GPT“ je postao toliko „pametan“ da je u stanju da rješava složene softverske probleme, matematičke zadatke, ili da napiše originalni scenarij za film. Ipak, postoji daleko više vrsta primjene vještačke inteligencije, koje nisu ograničene samo na tekst, poput „Chat GPT“.

Piše: Ivan Trajković za Radiosarajevo.ba

Digitalni umjetnici s Interneta

Prošle godine su se, takođe, pojavili i online programi koji mogu da na osnovu baza podataka i mašinskog učenja (ML, Machine Learning) da samostalno kreiraju muziku, video klipove ili slike.

Nisu u pitanju samo klasične slike ljudi generisanih Ai algoritmom - ovakvi softveri mogu da stvaraju i kompletna umjetnička djela samo na osnovu opisa korisnika, pa čak i da te „digitalne slike“ budu u stilu nekog od velikih umjetnika, ili da odgovaraju nekom pravcu u umjetnosti.

DALL-E je onlajn softver sa „deep learning“ algoritmom, koji mu omogućava da samostalno proučava postojeća umjetnička djela.

Iza njega stoji fondacija „Open Ai“ (koja stoji i iza „Chat GPT“ Ai softvera), koja navodi da DALL-E može samostalno da kombinuje umjetničke koncepte, atribute i stilove.

Napredni računarski kod koji stoji iza ove vještačke inteligencije se naziva „CLIP“ (Contrast Language Image Processing). Ovaj računarski kod je do sada obradio preko 50 miliona slika i fotografija iz cijelog sveta, i do tri vijeka unazad, kao i veliku količinu javno dostupnih slika i fotografija na Internetu.

Rezultat je vještačka inteligencija koja može da samo na osnovu nekoliko tekstualnih termina unesenih od strane korisnika generiše foto-realistične slike prirode objekata ili ljudi, slike i umjetnička djela u stilu Pikasa ili Rembranta, te različite grafike, logotipe, emoji sličice i slično.

Vesna Marinković Stanković, akademska slikarka i voditeljka Likovne radionice koja radi u okviru Narodnog univerziteta u Vranju, kaže da je „pravi“ ljudski umjetnik i dalje nezamjenjiv.

„To što vještačka inteligencija može da stvori putem interneta je svakako zanimljivo i interesantno, i u skladu je sa vremenom u kome živimo. Ipak, ne možete postati pravi umjetnik "kuckajući" na računaru ili smartfonu. Učenje i proučavanje umjetnosti je mnogo više, i zahtijeva puno vremena, truda, strpljenja i talenta, kao i poznavanje svih slikarskih tehnika, boja, četkica i platna. Iako je digitalna umjetnost interesantna i ima svoje mjesto, sigurna sam da će prava umjetnička djela - slike i fotografije - i dalje dominirati u galerijama širom svijeta“.

Još jedan od Ai softvera namijenjenih generisanju digitalnih umjetničkih djela je i  Midjourney. Iako je po konceptu sličan „DALL-E“ softveru, Midjourney zahtijeva poznavanje računarske semantike i djelimično programiranja, kao i posjedovanje „Discord“ naloga.

Midjourney ima i nešto drugačiji računarski kod, a od jednog „upita“ u tekstualnom obliku on inicijalno stvara četiri slike, od kojih korisnik bira jednu. Midjourney je i više specijalizovan za slike koje djeluju kao da su iz naučno-fantastičnog filma ili video igara, iako i on takođe može da stvara foto-realistične slike.

Akademska slikarka i edukator Zorana Jovanović ističe da su danas računari neizostavni dio rada svakog umjetnika.

„Kao što umjetnik bira boje i četkice kada slika na platnu, tako i za rad na računaru treba da izabere odgovarajući softver. Sa druge strane, internet i društvene mreže mogu danas u velikoj mjeri da pomognu u promociji umjetničkog rada, i međusobnom povezivanju umjetnika širom sveta“, navela je Jovanović.

Filmovi iz telefona

Podatak da Midjourney ima gotovo milion stalnih korisnika, a DALL-E više od milion i po, pokazuje da se nove generacije umjetnika u jednakoj meri oslanjaju i na klasične tehnike i na računare i Ai softver.

Napretkom smartfona posljednjih godina, sa sve više procesora i memorije, razvio se i čitav niz aplikacija za obradu videa i fotografija. Nešto što je do prije samo desetak godina bila naučna fantastika, danas je stvarnost - na smartfonu možete snimiti video u 4K rezoluciji (pa čak i 8K na najnovijim modelima) te ga odmah obraditi i montirati, i postaviti na društvene mreže ili internet servise.

Aplikacije kao što su Quik, Rush, Kine Master i Luma Fusion imaju opcije koje su doskora bile moguće isključivo na (kućnim) računarima, dok je danas moguće montirati video na bilo kom mjestu.

Za obradu fotografija tu su aplikacije Snapseed, VSCO, Prisma, Polish, Photoleap i Afterlight, i sve one imaju mnoštvo opcija za „popravku“ fotografija kao i mnogobrojne efekte. Takođe, većina njih podržava i tzv. „RAW“ fajlove sa velikih foto-aparata (DSLR ili Mirrorless verzija). Ovakvi fajlovi čuvaju mnogo više informacija o slici, te je kasnije moguća mnogo veća sloboda u obradi fotografije.