Prijeti li raskol Srpskoj pravoslavnoj crkvi?

Srpsku pravoslavnu crkvu i dalje potresa slučaj penzionisanog vladike Artemija. Manje od sedmicu dana prije održavanja Sabora Srpske pravoslavne crkve, u Sinod je stiglo najnovije pismo razvlašćenog vladike i njegovih sljedbenika u kojem prijete osnivanjem nove Svetosavske crkve ukoliko vladici ne bude vraćeno upravljanje Raško-prizrenskom eparhijom.

Artemije istovremeno odbija da se povinuje kazni koju mu je prilikom prinudnog penzionisanja odredio crkveni vrh i po kojoj mu je zabranjeno da obavlja svešteničku dužnost.

Očekuje se da će Artemijeva prijetnja raskolom biti ključna tema Sabora koji počinje u srijedu jer iako penzionisani vladika ne okuplja zabrinjavajući broj pristalica, on i dalje ima značajnu podršku kolega-vladika sa kojima je do nedavno sedio u Sinodu.

Nakon što ga je prinudno penzionisao, Sabor SPC je nekadašnjeg upravnika Eparhije raško-prizrenske smjestio u vojvođanski manastir Šišatovac, u Sremskoj eparhiji kojom upravlja vladika Vasilije koji važi za jednog od Artemijevih podržavaoca.

U manastiru Šišatovac smo i došli do vladike Artemija koji, međutim, nije želeo da govori o svojim pismima Sinodu crkve.

S druge strane, patrijarh srpski Irinej upoznat je sa sadržajem Artemijevog pisma i u kabinetu patrijarha očekuju da će Sinod o tome zauzeti stav već na današnjoj sednici. Neizvesno je da li će taj stav danas i saopštiti javnosti.

Patrijarh pokušava da održi jedinstvo unutar crkve, kaže sociolog religije Mirko Đorđević koji očekuje da će zbog toga pretnje bivšeg vladike učiniti da Artemije bude centralna tema i ovog, predstojećeg Sabora.

Artemija podržavaju monasi iz manastira Crna reka, javnosti poznati po liječenju narkomana fizičkom silom, kao i monasi sa Kosova koji su odbili da služe pod novim rukovodstvom eparhije.

“Njega sledi 80-ak monaha, uglavnom iz Crne reke i sa Kosova. Ima ih i iz drugih bratstava, ali ima podršku, to je jasno, i nekih članova u saboru, vladika, koji se još nisu javno oglasili, a ima i znatnu podršku sveštenstva eparhijskog”, podsjeća Đorđević.

“Patrijarh Irinej, na čelu SPC, u tom smislu se nalazi sada u teškoj situaciji. On nastoji, uporan je u tome , da održi jedinstvo, ali to jedinstvo već je narušeno ovim konačnim nepokoravanjem”, ocjenjuje on.

Vladike koje podržavaju Artemija mogle bi, prema mišljenju vjerskog analitičara Živice Tucića da odigraju ključnu ulogu u smirivanju sukoba prije Sabora koji počinje u srijedu.

“Ovo je, može se reći, eskalacija. Znate, u crkvama kada neko kaže: ‘ne prihvatam suspenziju sveštenosluženja’, to je jako velika odluka i velika reč, to se teško prihvata”, kaže Tucić.

“Sigurno će biti pokušaja, i treba da ih ima, da se vidi da ne dođe do nekog raskola. Ima tu prostora da i drugi episkopi, koji ga možda na neki drugi način razumeju, da pokušaju da nešto tu urade. Međutim, ako i dođe do nekog razilaženja, to ne bi bilo u pravoslavlju nikakav nov momenat”, ocjenjuje on.

Dok se Artemije nalazi u manastiru Šišatovac, njegove pristalice su se privremeno, kako sami navode, okupile na "grešnog Milije kraj Čačka".

U slučaju otcjepljenja od matične crkve oni bi formirali treću po redu crkvu nastalu raskolom u SPC na teritoriji Srbije, kaže Mirko Đorđević.

“Trenutno je njihovo sedište na privatnom imanju u jednom selu kod Čačka. Tako da oni mogu na neki način osnivati i svoje zajednice i dalje od manastira. To bi bila treća crkva na teritoriji države Srbije”, navodi on.

“Prva je naravno, Vi to znate, Srpska pravoslavna crkva. Drugo krilo se odvojilo pre nekoliko godina i oni izdaju i časopis, imaju i strukturu, zovu se Istinska pravoslavna crkva u Srbiji. Ima ih na Fruškoj gori, u Smederevu i na Avali”, objašnjava Đorđević.

Podsjećamo da vladici Artemiju i dalje prijeti mogućnost raščinjenja na crkvenom sudu zbog neposlušnosti i sumnji na finansijske malverzacije tokom upravlja eparhijom na Kosovu.

Vladika Artemije je, iz istih razloga, u oktobru 2009. prvo smijenjen sa čela Eparhije, a zatim je u maju ove godine prinudno penzionisan kako bi izbjegao crkveni sud.

Prije tri dana je svedočio na suđenju za pronevjeru crkvenog novca za koju je optužen njegov sekretar, kada je rekao da je u Raško-prizrenskoj eparhiji sve rađeno po zakonu.

b92.net/radiosarajevo.ba