EU pred reformom regionalne politike

Ako u decenijama koje dolaze Evropska unija želi ostvariti uravnoteženiju ekonomsku integraciju putem regionalne preraspodjele bogatstva, sveobuhvatna reforma kohezione politike Evropske unije nema alternativu.

U najnovijem nezavisnom Izvještaju o budućnosti evropske regionalne politike koji je naručila Evropska komisija navodi se da dosadašnji rezultati ekonomske harmonizacije unutar EU nisu zadovoljavajući iako se za ove namjene, poslije agrarnog razvoja, iz zajedničkog budžeta izdvaja najviše novca.

Koheziona politika EU utemeljena je Jedinstvenim evropskim aktom iz 1986. godine “u cilju pravedne preraspodjele bogatstva između bogatih i siromašnih regija u državama članicama kako bi se uravnotežila i daljnja ekonomska, socijalna, politička i svaka druga integracija unutar Unije”.

U razdoblju od 2007. do 2013. godine za ove namjene je zbog toga predviđeno više od trećine evropskog budžeta, odnosno više od 300 milijardi eura. Regije čiji je bruto društveni proizvod (BDP) po stanovniku manji od 75 posto evropskog prosjeka imaju pravo na sredstva iz evropskih strukturnih fondova.

Reforma kohezione politike je tema evropskih institucija već godinama, što je 2007. rezultiralo dogovorom između Vijeća i Evropskog parlamenta da se politika uravnoteženog ekonomskog razvoja fokusira na međusobno približavanje u razvoju (konvergenciju), konkurentnost, zapošljavanje i teritorijalnu saradnju".

Ekspertni izvještaj koji je pripremio Fabrizio Barca, direktor istraživačkog centra pri italijanskom Ministarstvu finansija, kao najveću zamjerku sadašnjoj regionalnoj politici ističe “manjak informacija o uticaju regionalne politike na dobrobit ljudi u evropskim regijama”.

Barca također kritikuje dosadašnju evropsku politiku ekonomskog ujednačavanja (ekonomska konvergencija) čiji je cilj izjednačavanje BDP-a najsiromašnijih regija. On upozorava da bi “preveliko naglašavanje ekonomske konvergencije moglo dovesti do toga da, umjesto kolektivnog boljitka, svima u budućnosti bude lošije u ime ekonomske jednakosti.

Cilj nove evropske kohezione politike bi, po njemu, trebalo da bude još veće uključivanje lokalnih zajednica u proces donošenja odluka. “Mobiliziranje lokalnog znanja moglo bi biti od ključne važnosti za uspjeh ove politike, vodeći pritom računa da lokalne zajednice ne pokleknu pod pritiskom svakojakih interesnih grupa“, navodi se u izvještaju i predlaže davanje vodeće uloge novim kadrovima, najuglednijim ličnostima u lokalnim sredinama i inovatorima “da predvode inicijative za jačanje ekonomskog i socijalnog napretka u svojim regijama”.

Najnoviji izvještaj preporučuje deset temeljnih smjernica ili "stubova" za ostvarenje tih ciljeva: da se Evropskoj komisiji i Parlamentu daju veće ovlasti u odnosu na nacionalne vlade u određivanju prioriteta regionalnog razvoja; da se značajnije prošire ovlasti Vijeća za kohezionu politiku kako bi se pojačala kontrola trošenja zajedničkog novca; da evropski čelnici postignu kompromis o budućnosti kohezione politike, “poput onog koji su 1988. postigli tadašnji španski premijer Gonzales, njemački kancelar Kohl, francuski predsjednik Miteran i britanska premijerka /Thatcher”, i tako dalje.

To bi, smatra Barca, bio vrlo važan prvi korak u pravom smjeru ka konačnoj modernizaciji zajedničke kohezione politike. On također smatra da bi najkasnije do proljeća 2012. godine trebalo pripremiti nacrt strategije razvoja evropske kohezione politike za razdoblje nakon 2013. godine.
Najnovijim izvještajem je potvrđeno da je koheziona politika Evropske unije “centralni stub cjelokupnog procesa evropskog integriranja”.

Glasnik CePPEI/radiosarajevo.ba