Mušan Topalović Caco i sarajevska kultura sjećanja

Piše: Vuk Bačanović

Danas se navršava 17 godina od akcije „Trebević 2“, u kojoj je uhapšen i ubijen Mušan Topalović Caco, komandant Desete brdske brigade, naredbodavac zločina nad sarajevskim civilima, uglavnom srpske nacionalnosti. Topaloviću, s obzirom da je ubijen odmah po hapšenju, nikada nije bilo suđeno, dok procesi njegovim saučesnicima, vojnicima Desete brdske brigade nisu okončani presudama za ratni zločin nego za ubistva.

Iz masovne grobnice Kazani ekshumirano je 27 leševa, mada prema nekim tvrdnjama ova grobnica nije do kraja istražena, te bi mogla sadržavati tijela civila, koji su proglašeni nestalima i za kojima još uvijek tragaju njihove porodice. Behireta Šljivić, supruga ubijenog Božidara Šljivića, posvjedočila je da je tijelo svoga supruga pronašla među 200 leševa, sagorjelih i u fazi raspadanja. Prema podacima koje je prikupio i obradio sarajevski Istraživačko-dokumentacioni centar, na području prijeratnih opština grada Sarajeva, ubijeno je 3.431 Srba, od čega 2.497 vojnika JNA i VRS i 934 civila, s tim da se još 290 srpskih civila vode kao nestali. Koliki je među njima procenat žrtava Mušana Topalovića Cace, ako u navedenim ciframa uzmemo u obzir i srpske civile ubijene granatama i snajperskim hicima sa položaja VRS, za sada nije utvrđeno.

„Deset slojeva žrtava...“?

Svjedočenje, koje se, s obzirom na anonimnost, mora uzeti s krajnjim oprezom, dato je, pod šifrom „Svedok 806/95-18“ Komitetu za prikupljanje podataka o izvršenim zločinima protiv čovečnosti i međunarodnog prava u Beogradu, govori o načinu na koji su se podređeni Mušana Topalovića Cace rješavali tijela ubijenih:

„Dok sam se nalazio u ćeliji broj 2 u Centralnom zatvoru u Sarajevu (april 1993 - septembar 1995. godine), izvesno vreme su u toj ćeliji boravili i pripadnici jedinice Topalović Mušana zvanog 'Caco' i njegovog zamenika Delalić Ramiza zvanog 'Ćelo 2', i to: Hatić Alen i Kapetanović Emir... Sa Hatićem i Kapetanovićem sam vodio razgovor i oni su pričali da su učestvovali u mnogim akcijama kao pripadnici navedene jedinice, kada su hvatali mnoge Srbe u Sarajevu i odvodili ih na kopanje rovova. Tada su, prema njihovim rečima, mnogi Srbi ubijeni. Njihovi leševi su odvoženi na mesto zvano 'Kazani', iznad naselja Bistrik u Opštini Stari Grad. U ove 'Kazane' su bacani u slojevima i, kako su objasnili, prvo bi bacali 30-40 leševa, zatim preko njih živi kreč, a preko kreča jedan sloj zemlje i tako redom. Prema njihovim rečima, bilo je deset slojeva..“

Istraživanje zločina otežano zbog srpske propagande

Treba napomenuti da je istraživanje ratnih zločina nad srpskim civilima u Sarajevu uveliko otežano nacionalističkom propagandom iz Republike Srpske, koja je u javnost izlazila sa ciframa i do 10.000 ubijenih civila, spiskovima žrtava na kojima su se nalazili i ljudi umrli prirodnom smrću nakon završetka rata. Tako je i Milan Bekan, savjetnik u Tužilaštvu za ratne zločine Srbije priznao da su se u dokumentaciji preuzetoj od Komiteta za prikupljanje podataka o izvršenim zločinima protiv čovečnosti i međunarodnog prava mogla naći i „svjedočanstva“ „o bacanju srpske dece zverima u zoološkom vrtu i slične... što se stvarno nije događalo“.

Osuđeni za ubistvo, a ne za ratni zločin

Kako bilo, za krivično djelo ubistva iz čl. 36 st. 1 Krivičnog zakona RBiH, osuđeni su Zijo Kubat, Refik Čolak, Esad Tucaković i Mevludin Selak - na po 6 godina zatvora, Omer Tendžo i Akid Alibašić - na po 4 godine i 4 mjeseca zatvora, Senad Hasić, Samir Seferović, Sabahudin Žiga, Samir Ljubović, Esad Raonić i Senad Haračić - na po 10 mjeseci zatvora, Armin Hodžić na 5 godina i 8 mjeseci zatvora, dok je Sead Kadić osuđen na 4 godine zatvora. Cacin podređeni, Samir Bejtić je, nakon što je prvostepenom presudom bio osuđen na 14,5 godina zatvora za ubistvo, premlaćivanje i ratni zločin, oslobođen krivice u obnovljenom sudskom postupku 27. juna 2008. Tako će slučajevi izmasakriranih sedamnaestogodišnjeg Zorana Muminagića, šesnaestogodišnje Sanje Vuk, Zorana Vučurevića, Milene Drašković, Dušana Jovanovića, bračnih parova Marine i Radoslava Komljenac i Jelene i Vasila Lavriv, Ervina Nikolića, Branislava Radosavljevića, Predraga Šalipura, Katarine Šalipur, Božidara Šljivića i Olge Šćiban (majke Jelene Lavriv) i drugih ubijenih srpskih civila u Sarajevu i dalje biti pravno klasificirani kao ubistvo.

Sjećanje na Cacu: sahranjen uz Aliju Izetbegovića

Ono što, međutim, svaka godišnjica, Cacinog ubistva aktuelizira jeste relativizirajuća sarajevska kultura sjećanja na ovog zločinca, koju je valjda najbolje objasnio Alija Izetbegović lakonskom formulacijom: „I heroj i zločinac“. Valjda je otud mezarje šestorice policajaca, koje je Mušan Topalović, opirući se hapšenju, izmasakrirao 1993. u sarajevskom Velikom parku, danas posjetilo dvadesetak građana i novinara, dok će udruženje Zelene beretke, kao i svake godine, pozvati na učenje „Jasina“ i polaganje cvijeća povodom godišnjice smrti „velikog bosanskohercegovačkog patriote rahmetli Mušana Topalovića Cace“.

Danas je u Velikom parku, sa šačicom ljudi, stajao i Avdo Hebib, bivši pomoćnik ministra policije RBiH, čijeg je dvadesettrogodišnjeg sina Admira Caco izmasakrirao do smrti zajedno sa osmoricom kolega. Pored Admira Hebiba Caco je ubio i Elvira Šovčića, Jasmina Čamdžiju, Hamida Humića, Izet Karčića, Kemala Kojića, Dragana Miljanovića, Slavena Markešića i Srđaan Bosiljčića.

Jedan od učesnika akcije „Trebević 2“, ispričao je 1997. za „BH Dane“ kako je Caco ubijao: „Na stepenicama ispred Cacinog stana bio je preklan Izet Karčić i izvađena mu oba oka. Admiru Hebibu je bilo odsječeno jedno uho i izvađeno jedno oko. Srđanu je bio rasporen stomak i unutra sipana kiselina od koje je umro... I ostali policajci su bili preklani, a jednom od momaka je bila izvaljena kompletna noga iz kuka i prebačena preko tijela.“

Uprkos svim navedenim faktima, Mušan Topalović Caco je 26. novembra 1997. ekshumiran iz humke NN i, na dženazi, koja je po masovnosti (12.000 ljudi), mogla parirati samo onoj Alije Izetbegovića, slavodobitno prenet od Careve džamije do Memorijalnog centra Kovači, gdje je sahranjen. Danas njegovo tijelo leži u prvom redu, naspram turbeta Alije Izetbegovića. O kakvoj se trajnoj poruci roditeljima i djeci njegovih žrtava radi, nije potrebno detaljnije objašnjavati.

radiosarajevo.ba