Ee

EAR (Evropska agencija za obnovu) – eEurope – EFTA - Ekonomska i monetarna unija - Ekonomska i socijalna kohezija - Ekonomska politika – Energija – Erasmus – Eureka – Euro – Eurobarometar – Eurocorps - EUROFOR/EUROMARFOR – Eurojust – Eurokrat – Euroland – Europol – Eurostat - Evropa „à la carte“ - Evropa „s više brzina“ - Evropa „varijabilne geometrije“ - Evropska banka za obnovu i razvoj - Evropska fondacija za obrazovanje - Evropska godina - Evropska integracija - Evropska konvencija o ljudskim pravima - Evropska politička saradnja - Evropska sigurnosna i odbrambena politika - Evropska strategija zapošljavanja - Evropski ekonomski prostor - Evropski fond za regionalni razvoj - Evropski fond za usmjeravanje i garancije u poljoprivredi - Evropski investicijski fond - Evropski nalog za hapšenje - Evropsko partnerstvo - Evropski pokret - Evropska služba za suzbijanje prevara - Evropski socijalni fond - Evropski sporazumi

EAR (Evropska agencija za obnovu)
Evropska agencija za obnovu (Eurpean Agency for Reconstruction) je ključno operativno tijelo za implementaciju pomoći koju Unija daje Srbiji, Kosovu, Albaniji i Crnoj Gori, tj. zemljama koje su potpisale Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju (SAA). Agencija je osnovana 2000. godine, nakon iskustava Radne grupe za Kosovo, koju je Evropska komisija osnovala 1996. godine. Ukupna novčana sredstva kojima je raspolagala EAR do 2002. godine iznosila su 1,65 milijardi eura. EAR je jako slična Paktu za stabilnost jugoistočne Evrope, pri čemu se ova dva tijela razlikuju u geografskom opsegu djelovanja, menadžmentu, budžetu i organizaciji rada. Glavna zadaća Evropske agencije za obnovu je pomoć u kreiranju „efikasnih institucija koje karakteriziraju savremenu državu”, uvođenje principa tržišne ekonomije, privlačenje kapitala stranih investitora i unapređenje nacionalne i regionalne infrastrukture. Agenciju u njenom radu karakterišu operativnost, brzo djelovanje i terenski rad. Sjedište Agencije je u Solunu, a operativni centri u Beogradu, Podgorici, Prištini i Skoplju. Administrativnu upravu čine dva člana Evropske komisije i po jedan član svake članice EU. Mandat direktora Agencije je 30 mjeseci, a bira ga Vijeće Evropske unije, obično iz reda članova Uprave.

eEurope
Inicijativu „eEurope“ pokrenula je Evropska komisija u decembru 1999. godine, a odobrilo ju je Europsko vijeće u Lisabonu (mart 2000.). Saopštenje koje je kasnije usvojeno pod naslovom „eEurope – informatičko društvo za sve“ čini dio Lisabonske strategije koja određuje cilj da Evropska unija postane najkonkurentnija i najdinamičnija ekonomska zajednica zasnovana na znanju do 2010. Ključni ciljevi inicijative su: uključiti svakog građanina, domaćinstvo i školu, svako preduzeće i upravu u digitalno doba i internet komunikaciju; stvoriti digitalno pismenu Europu, uz podršku poduzetničke kulture otvorene prema informatičkoj tehnologiji; osigurati da informatičko društvo bude socijalno uključivo.
Kako bi postigla te ciljeve, Komisija je usvojila plan djelovanja „eEurope 2002“ u maju 2000., koji je odobrilo Evropsko vijeće u Feiri u junu 2000. Glavne aktivnosti namijenjene su poticanju jeftinijeg, sigurnog interneta, promicanju ljudskog i finansijskog ulaganja i poticanju korištenja šnterneta. Plan djelovanja „eEurope“ dopunjen je u junu 2001. planom djelovanja „eEurope +“ u zemljama kandidatima, koji je namijenjen da ubrza reformu i modernizaciju ekonomija zemalja kandidata, potiče stvaranje institucionalne sposobnosti, poboljša globalnu konkurentnost i ojača socijalnu koheziju. U junu 2002. godine, Evropsko vijeće u Sevilli usvojilo je plan djelovanja „eEurope 2005“ koji je naslijedio „eEurope 2002“. Novi plan djelovanja u osnovi se fokusira na raspodjelu broadband (širokopojasnog) pristupa po konkurentnim cijenama, sigurnost mreže i bolje korištenje informatičke tehnologije od strane ovlaštenih tijela („eGovernment“).

EFTA
EFTA (European Free Trade Association – EFTA) odnosno Evropska asocijacija slobodne trgovine, međunarodna je organizacija koja ujedinjuje tržišta Islanda, Lihtenštajna, Norveške i Švicarske u područje slobodne trgovine i koja je istovremeno platforma za učešće triju članica, Islanda, Lihtenštajna i Norveške, u Evropskom ekonomskom prostoru zajedno sa 27 država članica EU. EFTA je uspostavljena stupanjem na snagu Konvencije iz Štokholma, a osnovale su je 1960. godine Austrija, Danska, Norveška, Portugal, Švedska, Švicarska i Velika Britanija kao alternativu tadašnjoj Evropskoj ekonomskoj zajednici. Cilj EFTA-e bio je stvaranje područja slobodne trgovine među njenim članicama i uspostavljanje ekonomske unije. Island se priključio EFTA-i 1970. godine, Finska je od 1961. godine bila pridružena članica, 1986. je postala punopravna članica, a Lihtenštajn je postao član EFTA-e 1991. godine. Danska, Irska, Velika Britanija, Portugal, Austrija, Finska i Švedska s vremenom su postale članice EU, čime je njihovo članstvo u EFTA-i prestalo. Sve su današnje članice EFTA-e, osim Švicarske, ujedno i članice Evropskog ekonomskog prostora. Aktivnosti savremene EFTA-e usmjerene su na nadzor i upravljanje odnosima među državama članicama EFTA-e na osnovu Konvencije iz Štokholma, na upravljanje sporazumom o Evropskom ekonomskom prostoru u kontekstu EFTA-e i na koordinaciju odnosa s trećim zemljama.

Ekonomska i monetarna unija
Ekonomska i monetarna unija (Economic and Monetary Union – EMU) je proces kojim države članice Evropske unije usklađuju svoju ekonomsku i monetarnu politiku s krajnjim ciljem usvajanja jedinstvene valute – eura. Stvaranje EMU-e odvijalo se u tri faze. U prvoj fazi (1990 – 1993.) namjera je bila da se osigura slobodno kretanje kapitala i ostvari koordinacija ekonomske politike kao i uža saradnja između centralnih banaka zemalja Unije; u drugoj fazi (1994 – 1998.) cilj je bio približavanje ekonomske i monetarne politike država članica kako bi se osigurala stabilnost cijena i javnih finansija; cilj treće faze (od 1999.) bio je osnivanje Evropske centralne banke, utvrđivanje kursa i uvođenje jedinstvene valute. Ugovorom iz Maastrichta potpisanim 1992. godine u potpunosti je razrađen cilj postizanja monetarne unije kao i metode i vremenski okvir njenog stvaranja. Za 10 novih članica Evropske unije učestvovanje u EMU-i je obvezno. Naime, potpisavši pristupne sporazume, one su prihvatile cilj monetarne unije kao dio pravnih stečevina EU te su 01. maja 2004., postajući punopravne članice, direktno ušle u treću fazu pristupanja EMU-i. Dok ne ispune kriterije konvergencije, kako bi zamijenile svoje nacionalne valute za euro, imat će status država članica s odstupanjem. Za provođenje evropske monetarne politike zadužena je Evropska centralna banka.

Ekonomska i socijalna kohezija
Na evropskom nivou, izvori politike ekonomske i socijalne kohezije su u Rimskom ugovoru (1957.) gdje se u preambuli spominje smanjenje regionalnih razlika. Tokom 70-ih, poduzeta je aktivnost Zajednice kako bi se koordinirali nacionalni instrumenti i osigurala dodatna finansijska sredstva. Kasnije su se te mjere pokazale neprikladnima s obzirom na situaciju u Zajednici gdje uspostavljanje unutarnjeg tržišta, suprotno predviđanjima, nije uspjelo ujednačiti razlike među regijama. Usvajanjem Jedinstvenog evropskog akta 1986. godine, ekonomska i socijalna kohezija (Economic and social cohesion) postala je cilj pored dovršetka jedinstvenog tržišta. Ugovorom iz Maastrichta (1992.) politika je konačno uključena u sam Ugovor o EZ-u (članovi 158 do 162). Ekonomska i socijalna kohezija je izraz solidarnosti između država članica i regija Evropske unije. Cilj je uravnotežen razvoj diljem EU, uz smanjenje strukturnih razlika i promicanje jednakih mogućnosti za sve pojedince. U praktičnom smislu to se postiže putem niza financijskih operacija, prvenstveno kroz Strukturne fondove i Kohezijski fond. Osim reforme zajedničke poljoprivredne politike i proširenja na zemlje srednje i istočne Evrope, regionalna je politika bila jedno od važnijih pitanja koja su raspravljena u Agendi 2000, većinom zbog finansijskih implikacija. To je druga najveća budžetska stavka Zajednice, s dodjelom od 213 milijardi eura za razdoblje 2000 – 2006. Svake tri godine Evropska komisija predstavlja izvještaj o napretku koji je postignut na području ekonomske i socijalne kohezije i o tome kako su joj pridonijele politike Zajednice. Glavni kriteriji koji se koriste za analizu su bruto domaći proizvod (BDP), zaposlenost i faktori koji pogoduju održivom razvoju.

Ekonomska politika
Ekonomska i monetarna unija (EMU) podrazumijeva blisku koordinaciju nacionalnih ekonomskih politika, koje su tako postale predmetom zajedničke brige. U praktičnom smislu Vijeće EU, djelujući na temelju kvalificirane većine po preporuci Komisije, formulira nacrt smjernica koje se šalju Evropskom vijeću. U svjetlu njegovih zaključaka Vijeće, opet na temelju kvalificirane većine, usvaja preporuku kojom se utvrđuju široke smjernice za ekonomsku politiku (Broad Economic Policy Guidelines – BEPG) država članica i Zajednice te obavještava Evropski parlament. Ove godišnje široke smjernice središnji su element koordinacije za ekonomske politike Unije.

Energija
Cilj energetske politike Evropske unije je omogućiti sigurnu i jeftinu opskrbu energijom koja ne predstavlja rizik za zdravlje građana niti za okolinu. Na početku, Ugovori o osnivanju Evropske zajednice nisu sadržavali odredbu o energetskoj politici Zajednice. Početak procesa izgradnje Evrope uključivao je uspostavljanje institucionalnih okvira za ugljen i atomsku energiju: 1951. godine osnovana je Evropska zajednica za ugljen i čelik, koja je prestala postojati 31. decembra 2002. godine; 1957. godine osnovana je Evropska zajednica za atomsku energiju (Euratom).
Kasniji ugovori nisu stvorili specifičnu pravnu osnovu za energetsku politiku Zajednice, čija se osnovna načela još zasnivaju na Ugovoru o Euratomu i nizu odredaba sadržanim u poglavljima o „unutarnjem tržištu“ i „okolini“. U trenutnoj energetskoj situaciji Evropska se unija suočava s brojnim izazovima: razvojem obnovljivih izvora energije, otvaranjem tržišta plina i električne energije, smanjenjem energetske ovisnosti Evropske unije i garancijama za nuklearnu sigurnost i bezopasnost.
Suočena s ovim novim energetskim izazovima, Evropska je unija poduzela mjere posebno usmjerene na garantiranje sigurnosti opskrbe s obzirom na svoju ovisnost o uvozu nafte iz politički nestabilnih regija, redefiniranje prioriteta u vezi s nuklearnom energijom, uzimajući posebno u obzir rizike od nesreće i zbrinjavanje otpada, kao i promicanje održivog razvoja. Stoga s novim inteligentnim planom djelovanja za energiju za Evropu, Komisija predlaže pokretanje evropske podrške za promicanje obnovljivih energija (ALTENER) i učinkovitost energije (SAVE), istovremeno preusmjeravajući međunarodno djelovanje prema ovim dvama prioritetima (COOPENER).

Erasmus
Erasmus (Program aktivnosti Evropske zajednice namijenjen pokretljivosti studenata) je obrazovni program Zajednice u oblasti visokog školstva namijenjen studentima, profesorima i visokoškolskim institucijama. Uveden je 1987. godine radi povećanja pokretljivosti studenata unutar Evropske zajednice, a sada je otvoren i drugim zemljama. U njemu učestvuje ukupno 32 evropske zemlje. Studentima visokoškolskih ustanova, u državama koje u programu učestvuju, Erasmus omogućuje studiranje u drugoj državi u trajanju od 3 do 12 mjeseci. Iako središnji dio ovoga programa zauzima razmjena studenata među univerzitetima država Erasmus programa, on također podstiče i razmjenu profesora, transnacionalni razvoj nastavnih programa i panevropske tematske mreže. Ime je dobio po filozofu, teologu i humanisti Erazmu Roterdamskom (Desiderius Erasmus, 1465 – 1536.), koji je živio i radio u različitim dijelovima Evrope, vjerujući kako samo kontakti s drugim zemljama mogu donijeti novo znanje i iskustvo za kojima je tragao. Erasmus je 1995. godine kao jedna od aktivnosti uklopljen u program Socrates, koji generalno obuhvata projekte namijenjene saradnji u području obrazovanja. U julu 2002. godine Evropska komisija je sastavila prijedlog o ustrojstvu programa Erasmus Mundus za razdoblje od 2004. do 2008. godine, koji bi omogućavao studentima iz trećih zemalja (koje nisu članice EU, pridružene članice ili zemlje kandidatkinje) stipendiranje na postdiplomskim studijima na univerzitetima u državama učesnicama programa Erasmus.

Eureka
Eureka je evropski program međunarodne saradnje među preduzećima, razvojno-istraživačkim centrima i univerzitetima država članica tog programa, pokrenut 1985. godine radi povećanja konkurentnosti i inovativnosti evropskih preduzeća. Eureka danas okuplja i povezuje firme i istraživačke institute iz 39 država članica. Pored svih država članica Evropske unije, članice Eureke su: Hrvatska, Makedonija, Rusija, Rusija, Izrael, Island, Monako, Srbija, Ukrajina i Turska. Maroko ima status pridružene članice, a u Albaniji i Bugarskoj su aktivni Nacionalni uredi za informacije.

Euro
Euro je jedinstvena valuta koju je 01. januara 1999. godine prihvatilo 11 država članica Evropske unije (Austrija, Belgija, Finska, Francuska, Irska, Italija, Luksemburg, Holandija, Njemačka, Portugal i Španija) radi potpunog ukidanja nacionalnih valuta i potpunog ostvarenja Ekonomske i monetarne unije. Danska i Velika Britanija koriste pravo da ostanu izvan eurozone (prema Ugovoru iz Maastrichta), a Grčka i Švedska do tog datuma nisu formalno zadovoljile kriterije konvergencije neophodne za prelazak na euro. Grčka je, zadovoljivši navedene kriterije, ušla u eurozonu 2001. godine, dok je Švedska i dalje izvan eurozone s obzirom na to da su njeni građani na referendumu dva puta odbili prihvatanje jedinstvene valute. Uvođenje eura kao jedinstvene valute u Evropskoj uniji je treća faza stvaranja Ekonomske i monetarne unije. Novčanice i kovanice eura puštene su u opticaj 01. januara 2002. godine, a potpuna zamjena nacionalnih valuta obavljena je do kraja te godine. Slovenija je prihvatila euro u januaru 2007. godine, Kipar i Malta godinu dana poslije, a s prvim danom 2009. godine euro je postao zvaničnom valutom Slovačke.

Eurobarometar
Eurobarometar je zbirni naziv za istraživanja koja Evropska komisija sprovodi u državama članicama kako bi pratila javno mnijenje građana Unije o samoj Uniji, zatim o proširenju, društvenim prilikama, zdravstvu, kulturi, zaštiti okoline, euru, odbrani i svim drugim pitanjima važnim za građane Evropske unije i budućnost Evropske unije.

Eurocorps
Eurocorps je osnovan na 59. francusko-njemačkom sastanku na vrhu koji se održao u La Rochelleu 21. i 22. maja 1992. godine. Otada su mu se pridružile još tri zemlje: Belgija 25. juna 1993. godine, Španija 10. decembra 1993. godine i Luksemburg 7. maja 1996. Obuhvata 50.000 ljudi i operativan je od 30. studenog 1995. godine, nakon vježbe „Pegasus-95“.
Eurocorps čini dio Snaga odgovornih Zapadnoevropskoj uniji (Forces Answerable to Western European Union – FAWEU). Može djelovati kao takav unutar WEU-a (član V) ili NATO-a (član V) i može se mobilizirati za humanitarne misije, misije za evakuaciju državljana država članica i operacija za ponovno uspostavljanje ili održavanje mira, pod pokroviteljstvom Ujedinjenih naroda ili OESS-a. Obaveza Eurocorpsa pod političkom kontrolom WEU-a predmet je sporazuma potpisanog 24. septembra 1993. godine, a obveza prema ovlasti NATO-a formalizirana je sporazumom od 21. januara 1993. Od juna 2001. godine Eurocorps je vojna snaga za brzu reakciju na raspolaganju EU-u i NATO-u.

EUROFOR/EUROMARFOR
Deklaracijom iz Lisabona Zapadnovuropske unije 15. maja 1995. Španija, Francuska i Italija ratificirale su odluku za osnivanje kopnenih i morskih snaga (EUROFOR i EUROMARFOR). One će činiti dio Snaga odgovornih WEU-u (Forces Answerable to WEU – FAWEU) i trebale bi ojačati vlastite sposobnosti Evrope za operacije navedene u Deklaraciji iz Petersberga. Portugal je suglasan učestvovati u dvjema snagama kad se one koriste u kontekstu WEU-a, ne dovodeći u pitanje kolektivno odbrambeno stajalište država članica.

Eurojust
Eurojust je tijelo osnovano odlukom Vijeća EU od 28. februara 2002. s ciljem podsticanja saradnje pravosudnih tijela radi efikasnijeg otkrivanja i procesuiranja krivičnih djela organizovanog kriminala koji prelazi međudržavne granice zemalja članica EU. Sjedište Eurojusta je u Haagu, u Holandiji.

Eurokrat
Pojam „eurokrat(a)“ (eurocrat), izveden iz pojma “birokrat(a)”, i označava hiljade građana i građanki Unije koji su zaposleni u institucijama EU (Parlamentu, Vijeću, Komisiji…).

Euroland
Neslužbeni nadimak za ono što se ponekad naziva i eurozonom, „the euro area” ili “the euro zone”. Euroland čine zemlje članice EU koje su uvele euro kao službenu valutu u svoje ekonomija.

Europol
Nadnacionalna policijska kancelarija uspostavljena Ugovorom o EU da bi se povećao učinak u borbi protiv organiziranog međunarodnog kriminala koji obuhvata krijumčarenje droge, nedopuštenu trgovinu radioaktivnim elementima, organizirane krađe vozila, pranje novca, trgovinu ljudima i terorizam. Europol ne sprovodi međunarodne istrage već prikuplja, analizira i distribuira obavještajne podatke, te osigurava stručnu i tehničku podršku u istražnim postupcima i operacijama kao koordinator saradnje policija država članica Unije. Kancelarija je počela s radom 1998., a nastala je proširenjem prvobitnog odsjeka EDU-a (European Drug Unity). Sjedište kancelarije je u Haagu.

Eurostat
Eurostat je statistički ured Evropske unije. Analizira vlastita saznanja i statističke podatke prikupljene u nacionalnim centrima za statistiku svih država članica EU. Njegove analize i predviđanja koriste se za kreiranje politika evropskih institucija, a statistički pokazatelji („Evropa u brojkama“ – Europe in Figures) objavljuju se u vidu štampanih ili elektronskih publikacija. Redovno se analiziraju i prate podaci vezani za privredu, trgovinu, zapošljavanje, obrazovanje, zaštitu životne sredine, energetiku, zdravstvenu zaštitu... Podaci se daju usporedo po državama članicama, često i u poređenju sa Sjedinjenim Američkim Državama i Japanom, sa zemljama u statusu kandidata ili s onima koje su u fazi pred-pristupanja. Sjedište Eurostata je u Luxemburgu.

Evropa „à la carte“
Pod ovim pojmom se misli na ideju nejednolike metode integracije koja omogućava državama članicama da odaberu politike kao s jelovnika i da se u potpunosti uključe u te politike; ipak, postojat će i minimalan broj zajedničkih ciljeva.

Evropa „s više brzina“
Europa „s više brzina“ (Multi-speed Europe) je termin koji se koristi kako bi se opisala metoda diferencirane integracije, po kojoj grupa država članica koje su sposobne i voljne napredovati slijedi zajedničke ciljeve, a podrazumijeva se da će ostali slijediti kasnije.

Evropa „varijabilne geometrije“
Europa „varijabilne geometrije“ (Variable-geometry Europe) je izraz koji se koristi za opisivanje ideje o metodi diferencirane integracije koja uzima u obzir nepomirljive razlike unutar integracijske strukture i zato omogućava trajnu odvojenost jedne skupine država članica i određenog broja manje razvijenih integracijskih jedinica.

Evropska banka za obnovu i razvoj
Evropska banka za obnovu i razvoj (European Bank for Reconstruction and Development – EBRD) osnovana je 1991. godine kako bi pomogla bivšim socijalističkim državama u njihovoj transformaciji u tržišne privrede. Banka investiranjem u (većinom) privatna preduzeća, samostalno ili sa drugim partnerima, u 28 država Evrope i Azije podstiče: strukturne i sektorske reforme, tržišnu utakmicu, privatizaciju i poduzetništvo, jačanje finansijskih institucija i pravnih sistema, razvoj infrastrukture za podršku privatnom sektoru i usvajanje prakse snažnog upravljanja preduzećima, uključujući i svijest o zaštiti okoline. Banka je u vlasništvu 60 država, zatim, Evropske investicione banke i Evropske zajednice. Sjedište banke je u Londonu.

Evropska fondacija za obrazovanje
Evropska fondacija za obrazovanje osnovana je u maju 1990. uredbom Vijeća EU. Glavni cilj Fondacije je da doprinese procesu reforme profesionalnog obrazovanja i obuke u zemljama srednje i istočne Evrope, Zajednici nezavisnih država bivšeg Sovjetskog Saveza, Mongoliji i mediteranskim zemljama partnerima. Fondacija također pruža tehničku podršku u sprovođenju „Tempus“ programa za saradnju izmedju EU i spomenutih zemalja u oblasti visokoškolskog obrazovanja. Većina djelatnosti Fondacije odvija se u okviru programa pomoći PHARE i „Tacis“. U okviru Drugog radnog stola Pakta o stabilnosti (za privredu), Fondacije djeluje kao vodeća agencija „inicijative i razvoja”.

Evropska godina
Svake godine EU odnosno Vijeće Evrope, želeći podići svijest građanstva o određenoj evropskoj temi, organizira niz posebnih događaja u vezi s tom temom. Tradicija proglašavanje evropskih godina počela je 1983. godine. Godina 2009. je godina kreativnosti i inovativnosti, 2008. je bila godinom međukulturnog dijaloga, 2007. godinom jednakih mogućnosti za sve, 2006. je proglašena godinom pokretljivosti radnika, 2005. godinom građanstva kroz obrazovanje, 2004. godinom sporta i obrazovanja, 2003. godinom osoba s posebnim potrebama…

Evropska integracija
Pojam označava povezivanje evropskih zemalja i naroda. Unutar Evropske unije pojam označava spremnost na udruživanje resursa i zajedničko donošenje odluka. Zajedničko odlučivanje odvija se interakcijom među institucijama EU (Parlamenta, Vijeća, Komisije itd.). Iako je isprva integracija bila ekonomska, u temelju joj je oduvijek bila politička ideja približavanja evropskih država. Ekonomska integracija doista je dovela do širenja saradnje i na druga područja.

Evropska konvencija o ljudskim pravima
Evropska konvencija o ljudskim pravima, potpisana u Rimu pod pokroviteljstvom Vijeća Europe 04. novembra 1950. godine, uspostavila je sistem bez presedana u međunarodnoj zaštiti ljudskih prava, koji nudi pojedincima mogućnost da se obrate sudovima u vezi s provođenjem svojih prava. Konvencijom, koju su ratificirale sve države članice Unije, osnovana su brojna nadzorna tijela sa sjedištem u Strasbourgu. To su: Komisija odgovorna za prethodno razmatranje prijava koje su podnijele države ili pojedinci; Europski sud za ljudska prava kojem su Komisija ili država članica proslijedile slučajeve, nakon izvještaja Komisije (u slučaju sudske nagodbe); Odbor ministara Vijeća Evrope koji je djelovao kao čuvar Konvencije i na koji se pozivalo, kada slučaj nije iznijet pred sud, kako bi se osiguralo političko rješenje spora. Usljed rastućeg broja slučajeva javila se potreba za reformom nadzornih rješenja određenih Konvencijom. Nadzorna tijela tako su 01. novembra 1998. godine zamijenjena jedinstvenim Evropskim sudom za ljudska prava. Pojednostavljena struktura skratila je trajanje postupaka i pojačala pravosudno obilježje sistema. Često se spominjala ideja da Evropska unija pristupi Konvenciji. Međutim, u mišljenju danom 28. marta 1996. godine, Evropski sud pravde ustvrdio je da Evropske zajednice ne mogu pristupiti Konvenciji jer Ugovor o EZ-i ne predviđa ovlaštenja za postavljanje propisa ili sklapanje međunarodnih sporazuma na području ljudskih prava. Stoga pristupanje trenutno ovisi o eventualnim izmjenama i dopunama Ugovora. Ugovor iz Amsterdama ipak poziva na poštivanje temeljnih prava koja garantuje Konvencija, istovremeno formalizirajući presude Suda pravde u tom predmetu. S obzirom na odnose između dvaju Sudova, praksa uključivanja načela Konvencije u zakon Unije koju je uspostavio Sud pravde omogućava održavanje koherentnosti njihovog rada i njihovu nezavisnost.

Evropska politička saradnja
Definirana je Jedinstvenim evropskim aktom, a od 1970. godine EPS predstavlja primjenjivi sistem saradnje i usaglašavanja članica Unije u oblasti vanjske politike. Neprekidnom međudržavnom koordinacijom, članice EZ su nastojale da na vanjskopolitičkom planu nastupaju jedinstveno i u kolektivnom interesu. Potpisivanjem Ugovora iz Maastrichta EPS je prerasla u Zajedničku vanjsku i sigurnosnu politiku.

Evropska sigurnosna i odbrambena politika
Evropska sigurnosna i odbrambena politika (European Security and Defence Policy) uključuje konačno uobličenje zajedničke odbrambene politike koja s vremenom može rezultirati zajedničkom odbranom. Uspostavljen 1999. na Evropskom vijeću u Kelnu, ESDP ima za cilj omogućiti Uniji da razvije svoje civilne i vojne sposobnosti za rješavanje krize i sprečavanje sukoba na međunarodnom nivou te da na taj način pomogne održavanju mira i međunarodne sigurnosti, u skladu s Poveljom Ujedinjenih naroda. ESDP, koji ne uključuje stvaranje evropske vojske, razvija se na način da bude usklađen i koordiniran s NATO-om. Sa stupanjem na snagu Ugovora iz Amsterdama, novi su zadaci uključeni u Ugovor o Evropskoj uniji (Glava V). Ova važna inovacija odnosi se na humanitarnu pomoć i operacije spašavanja, mirovne operacije i korištenje borbenih snaga u rješavanju krize, uključujući operacije uspostavljanja mira (poznate kao „Zadaci iz Petersberga“). Uz ove operacije rješavanja civilnih i vojnih kriza, ESDP uključuje komponentu sprečavanja sukoba. Politički i sigurnosni odbor (Political and Security Committeee – PSC), Vojni odbor EU-a (EU Military Committee – EUMC) i Vojno osoblje EU-a (EU Military Staff – EUMS) stalne su političke i vojne strukture odgovorne za autonomnu, operativnu odbrambenu politiku EU-a. Evropsko vijeće u Helsinkiju uspostavilo je „globalni cilj“ – drugim riječima, Unija mora biti u stanju rasporediti do 60.000 osoba u roku od 60 dana i to barem na godinu dana.

Evropska strategija zapošljavanja
Ugovorom iz Amsterdama uveden je pojam Evropske strategije za zapošljavanje (European Employment Strategy) koji se nastavlja na integriranu strategiju za zapošljavanje koju je pokrenulo Evuropsko vijeće u Essenu 1994., kada je zatražilo od država članica da sastave višegodišnje programe za zapošljavanje (Multiannual Programs – MAPs) i da Komisiji podnesu izvještaj o njihovoj sprovedbi. Ovi izvještaji opisuju glavne mjere koje poduzimaju vlade u primjeni svojih višegodišnjih programa tokom prethodnih dvanaest mjeseci, ocjenjuju u pojedinim slučajevima učinak ovih mjera na zaposlenost i najavljuju važnije promjene ili nove inicijative u ovom području. Evropska strategija zapošljavanja izgrađena je oko prioritetnih tema u sklopu četiri stuba mogućnosti zapošljavanja, poduzetništva, prilagodljivosti i jednakih mogućnosti. Svake godine, države članice sastavljaju Nacionalne planove djelovanja za zapošljavanje (National Action Plans – NAPs) kojima se sprovode ove široke smjernice za politiku. Komisija i Vijeće analiziraju NAPs-ove, a rezultati izneseni u Zajedničkom izvještaju o zapošljavanju služe kao temelj za ponovno određivanje prioriteta i davanje preporuka državama članicama s obzirom na njihove politike zapošljavanja. Pet godina nakon svog pokretanja, Evropska strategija ulazi u novu fazu pregleda. U januaru 2003. godine, Komisija je usvojila saopštenje kojime se predstavlja novi pristup kroz Evropsku strategiju zapošljavanja, a koji je bolje prilagođen potrebama starijeg stanovništva, sve većem učešću žena na tržištu rada i ubrzanom tempu ekonomskih promjena. Glavni su prioriteti nove strategije potpuna zaposlenost i bolji radni uslovi.

Evropski ekonomski prostor
Evropski ekonomski prostor (European Economic Area – EEA) čine Evropska unija i sve zemlje EFTA-e (vidi dolje), osim Švicarske. Sporazum o EEA-u, koji je stupio na snagu 1. januara 1994., omogućuje da Island, Lihtenštajn i Norveška budu uključeni u zajedničko tržište, ali da pri tome ne uživaju sve povlastice niti dijele odgovornosti zemalja članica EU.

Evropski fond za regionalni razvoj
Evropski fond za regionalni razvoj (European Regional Development Fund) je osnovni instrument za sprovođenje regionalne politike EU. Osnovan je 1975. godine radi podsticanja uravnoteženog privrednog i socijalnog razvoja i kohezije regija Evropske vnije. Sredstvima iz fonda primarno se finansiraju ulaganja u proizvodnju radi stvaranja i očuvanja radnih mjesta, ulaganja u infrastrukturu, razvoj potencijala regija kroz lokalne inicijative i aktivnosti malih i srednjih preduzeća kao i ulaganja u obrazovanje i zdravstvo.

Evropski fond za usmjeravanje i garancije u poljoprivredi
Evropski fond za usmjeravanje i garancije u poljoprivredi (European Agricultural Guidance and Guarantee Fund) utemeljen je 1962. godine kao osnovni instrument za finansiranje zajedničke poljoprivredne politike EU. Koristi se za finansiranje poljoprivrednih tržišnih organizacija, seoskog razvoja i određenih veterinarskih troškova i troškova informisanja vezanih za zajedničku poljoprivrednu politiku.

Evropski investicijski fond
Evropski investicijski fond (European Investment Fund) novije je tijelo Unije sa sjedištem u Luxemburgu. Dioničari su Evropska investiciona banka (EIB), Komisija EU i ostale evropske finansijske institucije, koje se sastaju dva puta godišnje. Fondom upravlja nadzorni odbor koji čine dva predstavnika iz redova EIB, ministri finansija država članica EU i predstavnici finansijskih institucija.

Evropski nalog za hapšenje
Evropski nalog za hapšenje (European Arrest Warrant) je sudska odluka koju izdaje država članica s ciljem da druga država članica uhapsi i preda osobu koja se traži radi krivičnog gonjenja ili oduzimanja slobode. To je sredstvo osmišljeno kako bi se pojačala saradnja među pravosudnim tijelima država članica uklanjanjem izručenja. Temelji se na načelu uzajamnog priznavanja odluka u kaznenim pitanjima. Evropski nalog za hapšenje temelji se na Okvirnoj odluci koju je Vijeće usvojilo 13. juna 2002. Ova se Odluka primjenjuje od 1. januara 2004. godine.

Evropsko partnerstvo
Evropsko partnerstvo (European partnership) je dokument kojim se određuju kratkoročni (1 – 2 godine) i srednjoročni (3 – 4 godine) prioriteti u pripremi države kandidatkinje za članstvo u EU. Evropsko partnerstvo je jedan od instrumenata pretpristupne strategije EU i služi kao svojevrsna kontrolna lista (checklist) prema kojoj se meri napredak neke države u pripremama za EU.

Evropski pokret
Evropski pokret (European Movement) jedna je od najstarijih međunarodnih organizacija otvorena za sve političke, ekonomske, socijalne i kulturne aktivnosti građanskog društva. Idejni pokretač je bivši britanski premijer Winston Churchill. Formalno je osnovan na prvom kongresu 1948. godine u Haagu, s glavnim ciljem da doprinese promociji ujedinjene, federalne Evrope, zasnovane na poštovanju svih temeljnih prava i principa mira, demokratije i prosperiteta, na principu aktivnog sudjelovanja građana u političkom životu svoje zemlje. Evropski pokret ima nacionalne urede u 32 zemlje, a sve članice Unije su direktno i članice Pokreta. Aktivnosti ove organizacije se sufinansiraju dotacijama iz evropskog budžeta, drugih internacionalnih institucija i nacionalnih izvora.

Evropska služba za suzbijanje prevara
Evropska služba za suzbijanje prevara (European Anti-Fraud Office – EAFO) osnovana je 1999. godine radi suzbijanja prevara, korupcije i drugih nezakonitosti, među ostalim i u institucijama EU, sprovođenjem nezavisnih istražnih postupaka.

Evropski socijalni fond
Evropski socijalni fond (European Social Fund) je glavni instrument za sprovođenje strateške politike EU u području zapošljavanja. Fond je osnovan 1957. godine, a iz njega se finansiraju mjere protiv nezaposlenosti, razvoj ljudskih resursa i jačanje društvene integracije na tržištu rada. Fond je posebno usmjeren na zapošljavanje mladih, zatim osoba koje su dugotrajno nezaposlene, žena i pripadnika društveno marginaliziranih grupa. Posebna pažnja se posvećuje stručnom usavršavanju i obrazovnim programima, programima za zapošljavanje i samozapošljavanje te razvoju novih radnih mjesta.

Evropski sporazumi
Evropski sporazumi (European Agreements) su poseban oblik sporazuma o pridruživanju između Evropske unije i pojedinih država srednje i istočne Evrope, kao i pribaltičkih zemalja. Osnovni cilj sporazuma je priprema pridruženih zemalja za priključivanje Evropskoj Uniji. Temelje se na načelima poštovanja ljudskih prava, demokratije, pravne države i tržišne privrede. Evropski sporazumi su bili sklopljeni s deset zemalja: Bugarskom, Češkom, Estonijom, Mađarskom, Letonijom, Litvanijom, Poljskom, Rumunijom, Slovačkom i Slovenijom. Zaključuju se na neodređeno vrijeme, a sastoje se od ovih elemenata: politički aspekt, koji predviđa bilateralne i multilateralne konsultacije o svim pitanjima od zajedničkog interesa; trgovinski aspekt (stvaranje područja slobodne trgovine); privredna, kulturna i finansijska saradnja i usklađivanje zakonodavstva (posebno u području intelektualnog vlasništva i tržišnog takmičenja). Evropski sporazum stupa na snagu nakon što potpisani sporazum ratifikuju: država potpisnica sporazuma, države članice EU i Evropski parlament. U razdoblju između potpisivanja i stupanja na snagu evropskog sporazuma na snazi su privremeni sporazumi koji uređuju trgovinska i s njima povezana pitanja između pridružene članice i EU. Evropski sporazumi prestaju se primjenjivati danom stupanja države potpisnice u punopravno članstvo EU.