EU na ivici kolapsa ili spasa

Evropska unija (EU) je danas počela sprint ka očekivanim historijskim promjenama koje vode ka centralizaciji, s ciljem spašavanja eurozone, dok će Francuska predstaviti svoj plan za zajedničku kontrolu budžeta.

Evropska centralna banka (ECB) nije oklijevala da povuče oštru liniju poslije zajedničke akcije nacionalnih banaka da bude izbjegnut slom globalnog finansijskog sistema, i insistirala je danas da neće popustiti pod pritiscima i pozivima da poveća obim kupovine obveznica da bi pomogla zemljama eurozone, prenijela je francuska novinska agencija AFP.

Novi predsednik ECB Mario Draghi rekao je u Evropskom parlamentu (EP) da čarobni štapić ne postoji i da banka neće djelovati van okvira zacrtanih u osnivačkim ugovorima Unije pa je njen trenutni program kupovine obezvrijeđenih državnih obveznica "privremen i ograničen".

"Ne bi trebalo tražiti od banke da radi ono što ne spada u njene nadležnosti. To ne bi bilo legalno, a također bi bilo pogrešno jer bi... umanjilo kredibilitet ECB", izjavio je Draghi.

Guverner Banke Engleske Marvin King naveo je da je jučerašnji zajednički potez centralnih banaka samo "privremeno olakšanje problema likvidnosti", a da uzroke krize treba da "riješe vlade određenih zemalja".

Velika Britanija nije članica eurozone, ali je, kao članica EU i a njen glavni grad London svijetski finansijski centar, veoma izložena dužničkoj krizi u monetarnom bloku. King je naveo da je Banka Engleske pripremila plan u slučaju da dođe do raspada zone eura.

Po AFP, Njemačka snažno podržava stav ECB, navodeći da je prvi uslov za rješavanje krize uvođenje "gvozdenog federalnog" modela za kontrolu državnih budžeta i ekonomskih reformi kako bi bio podstaknut privredni rast.

Kancelarka Angela Merkel treba da iznese svoju viziju kako bi EU u budućnosti trebalo da funkcioniše, kao i uslove koje njena zemlja traži, u sutrašnjem govoru pred donjim domom njemačkog parlamenta.

Francuska je ublažila svoj pritisak na ECB, a predsjednik Nicolas Sarkozy će večeras saopćiti koliko daleko je Pariz spreman da ide u prebacivanju budžetskog suvereniteta na Uniju.

Sarkozy će morati da ublaži sumnje Francuza da im Njemačka daje naređenja, kao i sumnje finansijskih tržišta da će lideri EU ponovo biti neuspješni u krojenju realnog rješenja za krizu na samitu 9. decembra.

Neočekivana globalna akcija centralnih banaka u srijedu podstakla je spekulacije da Njemačka i Francuska pripremaju novu strategiju koja bi uključivala izmjene ugovora.
Analitičari britanske firme Moneycorp naveli su da su tržišta "oduševljeno" odreagovala na zajednički potez centralnih banaka, vjerujući da je to sigurno "dio nove i odlučne akcije za gašenje evropske dužničke krize".

Moneycorp je, međutim, upozorio da "evropski lideri imaju vremena do samita slijedećeg vikenda da iznesu plan u koji će investitori povjerovati. Do tada, euro je na uslovnoj slobodi".

Tenzija na berzama je, ipak, i dalje velika uslijed neizvjesnosti da li su evropski lideri sposobni da u roku od devet dana pronađu uvjerljivo i realno rješenje za zaustavljanje krize koja sada prijeti samom opstanku EU i globalnom finansijskom sistemu.

Prinosi na francuske obveznice sniženi su danas, dok je Španija na aukciji dužničkih hartija morala da ponudi znatno više kamatne stope.

Italija je naišla na ozbiljan problem ove sedmice, kada su njeni troškovi zaduživanja dostigli nove rekorde, što je znak da investitori smatraju da ja ta zemlja pod visokim rizikom od bankrota.

Njemačka i Francuska su upozorile da će, ukoliko italijanski dug postane neodrživ, doći do raspada eurozone.

Ministri finansija 17 zemalja koje kao valutu koriste euro zatražili su od Međunarodnog monetarnog fonda (MMF) da preuzme centralnu ulogu u osiguravanju garancija na dugove eurozone, priznajući da njihov fond za spašavanje neće biti dovoljan, čak i poslije proširenja koje je dogovoreno prije dva dana.

Veliku važnost slijedećeg samita EU naglasio je i evropski komesar za ekonomska i monetarna pitanja Olli Rehn, koji je izjavio da će "ekonomska i monetarna unija morati da bude ostvarena kroz mnogo dublju integraciju ili ćemo morati da prihvatimo postepenu dezintegraciju unije koja postoji duže od pola vijeka".

Ministar vanjskih poslova Francuske Alain Juppe također je upozorio da bi raspad eurozone mogao da izazove "eksploziju" u EU, kao i da vrati tamne sjenke sukoba iz prošlosti.

Ključno pitanje je da li će i u kojoj mjeri Njemačka i Francuska, koje su stubovi Evropske unije i eurozone, povesti ostale članice ka novom poretku Unije, a posebno ka prebacivanju budžetskog suvereniteta na centralno tijelo.