Gradska kuća u Subotici: Ljepotica Austro-Ugarske monarhije (FOTO)

Gradska kuća u Subotici je i dalje centralni objekat i građevina koja svojim izgledom i arhitektonskom i umjetničkom graciznošću mami posjetioce grada na krajnjem sjeveru Srbije.

Građena je u doba kratkog umejtničkog perioda "secesije" kada se taj umjetnički pravac iz Evrope proširio na Austro-Ugrasku, do danas je zadržala autentičnost.

Sa svojim enterijerom i eksterijerom je jedinstven primjerak graditeljstva ne samo na Balkanu nego i u Evropi, a svoju autentičnost i funkcionalnost kao najveća, i po mnogima i najljepša građevina Subotice, je zadržala i do danas.

Današnja subotička Vijećnica je izrađena po projektu budimpeštanskih arhitekata Marcella Komora i Dezse Jakaba u periodu od 1908. do 1912. godine, kao treća subotička gradska kuća.

Impozantan objekat u centru Subotice je izgrađen na mjestu također gradske kuće iz 1751. i one iz 1828. godine nakon što je Subotica izdvojena iz Vojne krajine i dobila civilnu upravu.  

Direktor Zavoda za zaštitu spomenika kulture u Subotici i historičar Geza Vaš u razgovoru za Anadolu Agency objašnjava da je Gradska kuća najljepši primjer "mađarske varijante secesije“ kada u tom je u tom umjetničkom pravcu pored vanjskog izgleda pridavan poseban značaj i unutrašnjem izgledu kako bi za razliku od ostalih objekata činio jednu umjetničku cjelinu.

"Subotička ljepotica" je ukrašavana dvije godine i na tome su radili vrhunski majstori onog vremena. Kako Vaš pojašnjava šareni i glazirani krov Gradske kuće je izrađivan u Pečuhu gdje se i dalje proizvodi crijep poznat u svijetu.

"Glazirani crepovi u raznim bojama formiraju šare-tulipane na krovu i to gradsku kuću čini još bogatijim“, dodaje Vaš i ukazuje da je Gradska kuća barokni objekat.

Na ulazu je barokno stepenište ukrašeno reljefnom keramikom na kojoj su prikazani svi zanati koji su tada bili zastupljeni na ovom podneblju. Prema riječima Geze Vaša, koji je već trideset godina na službi u Gradskoj kući, pažnju treba obratiti na detalje, lampe posebno koje su izrađene u obliku glava pauna.

Subotička gradska kuća je ujedno i muzej i do ulaza se nalazi fijaker koji su tadašnji gradski čelnici, poput današnih načelnika opština, koristili kao službeno prevozno sredstvo.

"Postojali su konji, kočijaši i panduri koji bi pratili tadašnjeg gradonačelnika i to je jedan od fijakera koji je grad koristio kao službeno vozilo“, pojašnjava subotički historičar i uz šali dodaje da će možda u budućnosti, sa druge strane stajati neki "mercedes" iz današnjeg vremena.

Svaka od prostorija je umjetnički zasebna gdje je korišćeno samo drvo kao ukras, ali i sa crtežima po njemu. Subotica nema šuma,  arhitekte koje potiču iz nekada mađarskog Erdelja bogatim šumom su donijeli ovaj materijali i koristili ga za oblogu zidova.

Na reljefu ukrašenim plafonima, rađenih u gipsu koji potiči iz Erdelja i Transilvanije, se sreću mađarski, bogorodice i grbovi grada iz doba Vojne krajine, kao i oni pretočeni u jednu cjelinu. Prozori i vitraži u raznim bojama odslikavaju vrijeme kada je gradska kuća nastala i sa ličnostima prikaznim na njima asociraju na historiju naroda Subotice.

"Naravno pošto je ovo pripadalo Ugraskoj to prikazuje nacionalnu historiju i bit jednog naroda. Tadašnja vlast se trudila da prikaže moć i jedinstvo naroda. Pored kraljeva prikazane su i različite važne ličnosti koje su se borile protiv onih koji su ugnjetavali mađarski narod. Na vitražama ćete naći svakog ko je nešto značio u historiji Mađarske“, istakao je poznavalac historije Subotice.

Objašnjavajući simbole srca iscrtane na drvetu on ukazuje da je pored lale i paunovog repa srce jedan od mađarskih simbola.

"Kada je tokom 19. vijeka bujao nacionalozam tako se i mađarska država okrenula toj naradnoj umjetnostii zbog upotrebe ovih elemanata se umjesto secesije koristi termin nacionalni stil“, rekao je Vaš.

U glavnoj sali, koja obiluje umjetničkim detaljima gotovo u svim materijalima, istaknute su zastave Srbije, Vojvodine i svih nacionalnih zajednica koji žive u toj opštini. U toj sali se pored sjednica opštine i javnih skupova održavaju koncerti. Sva vjenčanja obavljaju se u Vijećnici od njene izgradnje.

Toranj subotičke gradske kuće je visok 76 metara i kada je izgrađen 1910. godine bio je najvisočiji u Austro-Ugraskoj monarhiji, viši od onih u Beču.

"Za to vrijeme to je bila ogromna i impozantna zgrada, taj toranj je trebao da dokaže veličinu grada i poslije Beča su sa njih su hteli da se nadmeću sa glavnim gradovima. Subotica je bila u ekonomskom napretku i tadašnje građanstvo je, čak i za današanja vremena veliko, želelo da prikaže svoj uspjeh“, kazao je  direktor Zavoda za zaštitu spomenika kulture u Subotici.

Gradska kuća u Subotici je centralna zgrada koja predstavlja skladni spoj umjetnosti i vremena, zaključio je Vaš.

Visoka je 76 metara. Terasa vidikovca je na 45,5 metara. Duga je 106,08 i široka je 55,56 metara ukupne sa ukupnom površinom od 5.838 kvadratnih metara. Od 1967. ima status kulturnog spomenika i u njeoj se nalazi Gradski muzej.