Godišnjica nastanka Kraljevine SHS

Na današnji dan, 1918. godine stvorena je prva država južnoslavenskih naroda pod nazivom Kraljevina Srba Hrvata i Slovenaca (SHS).

Ideja stvaranja jedne države koja bi okupila većinu južnoslavenskih naroda nastala je početkom 19. stoljeća, a eskalirala je nakon ubistva austrougarskog prijestolonasljednika Franca Ferdinanda 28. juna 1914.godine u Sarajevu.

Srbija, koja se nakon sarajevskog atentata našla pod udarom Austro-Ugarske, prvi put službeno iznosi stav o ujedinjenju Južnih Slavena u jednu državu kroz Nišku deklaraciju 7. decembra 1914. godine.

U aprilu naredne godine u Parizu je osnovan Jugoslovenski odbor čiji je osnovni cilj bio spriječiti realizaciju razotkrivenog tajnog Londonskog ugovora, po kojem bi po završetku Prvog svjetskog rata, dio austrougarske teritorije na prostoru južnoslavenskih zemlja pripale Italiji, a dio Srbiji i Crnoj Gori.

20. jula na Krifu je potpisana deklaracija između Nikole Pašića, predstavnika izbjegličke srpske vlade i Ante Trumbića, predstavnika Jugoslavenskog odbora. Krifskom deklaracijom dogovoreno je stvaranje nezavisne države koja je trebala biti ustavna i demokratska.

U Zagrebu je u oktobru 1918. godine osnovano Narodno vijeće SHS-a. Ovo vijeće je brojalo 80 članova, od kojih je iz Bosne i Hercegovine bilo 18, uz dodatnih pet imenovanih iz sastava raspuštenog Bosanskog sabora.

Od Kraljevine SHS do Kraljevine Jugoslavije

U tom periodu zemlje sa kojima je tadašnja, još nepriznata, država graničila počele su "otkidati" dijelove teritorija novooformljene države. Shvativši da je ova novooformljena Država Hrvata, Slovenaca i Srba neodrživa bez podrške Kraljevine Srbije, Narodno vijeće je krenulo u Beograd gdje je 1. decembra 1918. godine proglašena Kraljevina Srba Hrvata i Slovenaca. Na čelu države bio je kralj Aleksandar I Karađorđević.

Granice novonastale kraljevine će biti povučene tek mirovnim sporazumima između 1919. i 1924. godine.

Tek 28. juna 1921. godine na Vidovdan, Ustavotvorna skupština usvojila je Ustav. Vidovdanski ustav kraljevine je predstavljao prvi ustav u historiji jugoslavenske države. Njime je ona definirana kao ustavna, parlamentarna i nasljedna monarhija, ali je istovremeno kralju kao poglavaru države, dao široke ovlasti. Kralj je po ustavu dijelio zakonodavnu vlast s jednodomnom Narodnom skupštinom.

Koristeći krizu koja je vladala, kralj Aleksandar je 6. januara 1929. godine ukinuo ustav, raspustio skupštinu i uveo ličnu diktaturu.Taj događaj nazvan je Šestojanuarska diktatura.

U oktobru iste godine kralj je promijenio ime države u Kraljevina Jugoslavija, a unutrašnju podjelu sa 33 oblasti promijenio je na 9 banovina.

Aleksandara I Karađorđevića ubio je u Marseilleu 9. oktobra 1934, Vlado Černozemski, član Unutrašnje makedonske revolucionarne organizacije. Ovaj atentat je jedan od prvih zabilježenih kamerom.

Plašeći se invazije sila Osovine u Drugom svetskom ratu, Kraljevina Jugoslavija pristupa Trojnom paktu 25. marta 1941, obavezavši se na saradnju sa silama Osovine. Uslijedio je državni udar u kojem je svrgnuta vlada, a vlast je preuzeo 18-godišnji kralj Petar II Karađorđević. Kraljevina Jugoslavija je povukla svoju podršku silama Osovine, koje su 6. aprila napale i pokorile Jugoslaviju. Kraljevska porodica pobegla je u inostranstvo.

BiH u Kraljevini SHS

Institucionalna djelatnost Bosanskog sabora kao legitimnog predstavnika u odlučivanju o budućem statusu Bosne i Hercegovine u kraljevini SHS. Bosna i Hercegovina je ulaskom u Kraljevinu SHS izgubila svoje historijske granice i teritorijalni integritet.

Šestojanuarskom diktaturom prostor Bosne i Hercegovine će biti podijeljen na četiri od devet banovina. BiH se tako prostirala na Vrbasku, Primorsku, Drinjsku i Banovinu Zeta.

Nakon krize u državi vođa Hrvatske seljačke stranke Vladko Maček i predsjednik vlade Dragiša Cvetković, sklopili su sporazum po kojem nastaje Banovina Hrvatska u koju ulazi i jugozapadni i sjeveroistočni dio teritorije Bosne i Hercegovine.

Na prvom zasjedanju Zemaljskog antifašističkog vijeća narodnog oslobođenja BiH u Mrkonjić Gradu 25.novembra 1945. godine BiH su vraćene istorijske granice koje su datirale još iz vremena srednjovjekovne Bosne. Ove granice potvrđene su 29. novembra na Drugom zasjedanju Antifašističkog vijeća narodnog oslobođenja Jugoslavije, koje je održano u Jajcu, čime je i nastala nova Jugoslavija.