Sedmica pacova ostavila je aviobombe u Sarajevu

Sarajevo je u posljednjih sedam dana potresla informacija da su na gradilištu kod Alipašinog Mosta pronađeme aviobombe. Federalna uprava civilne zaštite je sve četiri pronađene bombe razoružala.

Poznato kada će biti uništene četiri opasne aviobombe pronađene kod RTV doma

Kako su hrabri demineri iz FUCZ-a jučer kazali, sve četiri bombe su iz Drugog svjetskog rata(WW2 engl.) i to iz savezničkog bombardovanja ratnih ciljeva u septembru i novembru 1944. godine.

Operacija "Rat week"

Fahrudin Solak, direktor FUCZ-a kazao je da se radi o britanskim bombama, koje su bačene na ovaj lokalitet, jer se tu, za vrijeme Drugog svjetskog rata(WW2), nalazila pretovarna željeznička stanica „Alipašin Most“, važno željezničko čvorište.

Prema svim informacijama do kojih smo uspjeli doći, bombardovanje je izvršeno u operaciji „Ratweek - Sedmica pacova“, pri čemu je 8. septembra 1944. godine stradao logor sa izbjeglicama iz istočne Bosne. Broj ukopanih u zajedničkoj grobnici je približno 200 ljudi, a mediji iz tog perioda navode da ih je ipak stradalo više.

Stranica koja bilježi sve akcije tokom Drugog svjetskog rata(WW2) „Codenames“ objašnjava da se radi o britanskoj ofanzivi Balkanskog ratnog vazduhoplovstva, kodnog nazive "Ratweek (i)", kojom je komandovao W. Elliot. Ofanziva je bila usmjerena na njemačke snage kojim je komandovao general Alexander Lohr. 

Split i Sarajevo

Alipašin Most je bombardovan u septembra 1944. godine, kao i Split i još neke strateške tačke na Balkanu. Ovo je bila zajednička operacija Saveznika i Partizana s ciljem paraliziranja putne komunikacije te spriječavanja povlačenja Nacističke armije.

Meta saveznika bila je željeznička stanica u Sarajevu, koja se nalazila odmah pored izbjegličkog kampa kod Alipašinog Mosta, tako da je pored primarnog cilja, bombardovan i kamp.

Prema podacima iz Historijskog arhiva Sarajevo, broj poginulih građana Sarajeva tokom bombardovanja u Drugom svjetskom ratu(WW2) je 272, što od savezničkog, što od bombardovanja okupatorskih snaga.

Režimske novine

Natpisi iz novina, koje su bile pod režimom Nezavisne države Hrvata, o bombardovanju iz tog perioda daju jednu potpuno drugačiju sliku ovim događajima. S toga je akcija savezničkih snaga okarakterisana kao teroristički čin protiv Sarajeva i tadašnjeg režima.

Novine su prepune potresnih tekstova o broju žrtava, veliki je broj čitulja, poziva za pomoć građanima čija je imovina nastradala tokom bombardovanja, te pomoći države i savjeta kako i na koji način da se građani ponašaju dok je na snazi uzbuna.

„Pošto mrtvačnica državne bolnice nije mogla primiti sve poginule od zračnog napadaja na grad Sarajevo, to je izvjestvan dio poginulih smješten u tvornici slada na Kovačićima. Umoljavaju se obitelji poginulih, da članove svoje obitelji pokopaju u roku od 48 sati. Svi ostali, koji ne budu pokopani u gore spomenutom vremenu, pokopat će Gradsko poglavarstvo nakon označenog vremena o svom trošku“, stoji u jednoj od poruka vlasti u Novom listu iz novembra 1944. godine.

Rizično područje i danas

Područje oko Alipašinog Mosta jako je rizično i danas, zbog toga što je u periodu septembar-novembar 1944. godine na ovaj lokalitet bačeno oko 1100 tona bombi, kazao je Sead Vrana šef Odsjeka za uklanjanje eksplozivnih sredstva FUCZ-a za Radiosarajevo.ba.

“Naše ekipe su u krugu kilometar do kilometar i po oko Alipašinog Mosta pronalazile bombe iz ovog perioda. Razlog za to je što bombardovanje tada nije bilo precizno kao danas, pa se preciznost nadomještala kvantitetom. Tako da je veći broj aviona bacao veću količinu bombi”, rekao je Vrana.

Amar Karapuš, viši kustos Historijskog muzeja BiH ističe da pronalazak bombi na ovom lokalitetu nije nikakvo iznenađenje, jer je operacija Oslobođenja Sarajeva počela 1945. godine, a savezničko bombardovanje avionima počelo je nešto ranije.

“U to vrijeme grad je bombardovan avionima i artiljerijom. Nisu samo Britanci bombardovali Sarajevo, to su činili i drugi, tako da se još uvijek pronalaze razna neeksplodirana sredstva”, rekao je za Radiosarajevo.ba Karapuš.

On smatra da pronalazak aviobombi na ovoj lokaciji nije ništa iznenađujuće, zbog različitih ratnih dejstava u našem gradu.

“Kada se uzme u obzir sve šta se dešavalo na ovom području, ovo nije ni deseti dio onoga što ćemo otkriti u budućnosti. Ovakva pojava je nažalost poznata u svim dijelovima svijeta gdje su bila različita ratna dejstva, pa recimo imamo primjer Londona, Hamburga i drugih gradova koji su prošli manje ili više kroz sličan proces koji mi sada prolazimo”, kazao je Karapuš.

Sead Vrana je kroz svoju dugogodišnju karijeru deminirao veliki broj neeksplodiranih ubojitih sredstava. Tako je u zadnjih 10 godina na području FBiH pronađeno 57 aviobombi.

Od 2006. godine pa do danas, u Sarajevu je pronađeno 10 bombi, od čega je sedam bilo identično ovima koje su pronađene prethodnih dana,  dok su tri su bile manje i težile su po 250 kilograma. Od tih deset koje su pronađene u Sarajevu, devet je bilo engleskih, a jedna američka. Osim ovih bombi,  pronađena je i jedna francuska, koju su koristili Nijemci tokom bombardovanja Sarajeva na obroncima Trebevića i ona je iz 1941. godine, dok su sve ostale iz perioda septembar - novembar 1944. godine i sve su pronađene na području Alipašinog Mosta.

Prije tačno 75 godina bombardirali su mjesto gdje su pronašli danas aviobombu

Sto anglo-američkih aviona bombardiralo je 7. i 14. septembra 1944. godine Željezničku stanicu Alipašin Most, te je tada poginulo oko 300 osoba, uglavnom civila. Uništene su i dvije protivavionske baterije, a željeznički čvor je oštećen, navodi se u Hronologiji narodnooslobodilačkog rata 1941-1945.

Također, Vrana se slaže da je moguć pronalazak još bombi, pogotovo ako se uzme u obzir da su ove četiri bile ispod temelja bivše fabrike žice.

“Godine 2014. pronašli smo bombu koja je bila u temeljima kuće. Pronalasci se mogu očekivati i dalje. Pozivamo sve građane koji sumnjaju da su negdje pronašli eksplozivno sredstvo, da pozovu naše ekipe i mi ćemo provjeriti o čemu se radi”, zaključio je Vrana.