Dinko Gruhonjić: Pastrmka iz Višegrada

Piše: Dinko Gruhonjić

Osuda višegradskog krvnika Milana Lukića (iz “čuvene” familije Lukića: Sredoje, Sreten i Milan, svi iz Višegrada) na doživotnu robiju, nekako je nezasluženo ali naravno očekivano slabo odjeknula u “slobode željnim” srbijanskim glasilima.

Danas, 14 godina od rata u Bosni, slabo ko prolazi višegradskom na Drini ćuprijom, odakle su dželati bacali u rijeku svoje sugrađane i sugrađanke, nakon što su ih strijeljali, zaklali, silovali, nabili na kolac ili spalili.

Dželati Vojske Republike Srpske, te slavne postrojbe, koja je, nakon nacističkih aušvica, prva nakon Drugog svjetskog rata dala svoj nemjerljiv doprinos istoriji genocida, od Foče preko Višegrada, Zvornika, do Bijeljine, pa naovamo - do Prijedora, Sarajeva... zaključno sa Srebrenicom.

Neporeciva je činjenica da će iko u Višegradu teško ikad više pojesti pastrmku u restoranu pored ćuprije. Svi znaju zašto neće, ali niko to neće reći naglas.

Baš kao što ni u Bratuncu nećete naći tog majčinog sina koji bi vam posvjedočio kako su horde zla kroz tu kasabu provodile, žicom vezane, muškarce iz Srebrenice, odvodeći ih na stratišta. A i zašto bi, kada je Srebrenica nakon genocida pripala Republici Srpskoj.

U teoriji genocida, to je normalna “razvojna faza”: od poricanja se prešlo u prećutkivanje.

Naime, genocid je - uza sav novac, vojsku, policiju, medije, političare i ostalu “infrastrukturu” i gamad - nemoguć bez takozvanih bystandersa, one tihe gomile koja je u stanju bez riječi da posmatra kolone žicom vezanih muškaraca koje tuku kundacima, požurujući ih na strijeljanje, tik ispred friško iskopanih masovnih grobnica.

Isto tako, i sljedeće faze genocida nisu moguće bez istih, odavno regrutovanih bystandersa, koji su se pretvorili u đavolove saučesnike istoga časa kada su odlučili da ćute pred scenama apokalipse. Sada je lakše reći da se to nije ni desilo. Ili samo odmahnuti rukom, u “strahu” da vas neko iz tihe gomile ne zatuče zato što ste se okuražili da olakšate sebi i svojoj duši.

Baš kao što je onda za prećutno zatiranje komšija bio zgodan izgovor da bi svaka pobuna protiv toga značila gubitak glave. Bi, verovatno, ali zar je moguće živjeti nakon takvih scena? Očito da jeste, ako se to može životom nazvati.

Dakle, zločin je bio prevelik, kako bi kazala Janja Beč, i samim tim ne može se očekivati da iscjeljenje bude brzo.

Odnosno, da ga bude uopšte, barem u ovom krugu pakla.

Braća po zločinu: Milan i Sredoje Lukić



Pratim sada, a pomalo se i uključujem u polemiku na Facebooku, oko jedne fotografije. Na fotografiji je spomen-ploča ubijenim Sarajlijama u nekom od mnogobrojnih masakra tokom 44 mjeseca opsade tog nekadašnjeg olimpijskog grada (najduža opsada u istoriji modernog ratovanja).

Na spomen-ploči piše: “Na ovom su mjestu srpski zločinci 27. maja 1992. ubili 26 građana Sarajeva…”. Jednog od komentatora na FB-u ploča je inspirisala da započne tiradu o “politizaciji” cijelog “slučaja”, o Bošnjacima kao “izmišljenoj naciji” itd.

Očigledno, pogodilo ga je više ono “srpski zločinci” nego li činjenica da su neki konkretni ljudi tu zauvijek skončali živote, pogođeni granatom Mladićevih pijanih “vojnika”, sokoljenih đeneralovim “istorijskim” krikom: “Raspameti!”

A zašto ga je pogodilo to “srpski zločinci”, đavo će ga znati. Jer, logično je za pretpostaviti da dotičnom ne smeta kada se pomene “Republika Srpska”, “srpski proizvodi”, “srpski šampioni”, “srpski predsednik”, “srpska kultura”, “srpska istorija”, “srpska crkva”, “srpske žrtve”… Okreni-obrni, ti koji su ispucali granatu (jednu od stotina hiljada bačenih na Sarajevo) nastupali su za vojnu reprezentaciju Republike Srpske te su samim tim, daleko im lijepa kuća i dabogda skončali u zatvoru, “srpski zločinci”.

U Višegradu, dakle, slabo ko jede pastrmku iz Drine u onom restoranu pored same ćuprije, jer znaju da su se pastrmke ne tako davno gostile ljudskim mesom. Samo, kad biste sada te iz Višegrada pitali zašto ne jedu pastrmku, nema šanse da biste dobili iskren odgovor. Sve ih pitajte, samo ne to.

Ostaje samo pusta nada da će nekada, jednoga dana, neka djeca i unuci pitati očeve i djedove: a gdje ste vi bili i šta ste radili u vrijeme ratova devedesetih godina 20. vijeka na prostoru bivše Jugoslavije? Koje su se ribe jele a koje nisu i zašto?

Samo, Vili Brant se nije pojavio niotkuda, on je brižljivo stvaran, četvrt vijekas se pripremao teren za kancelarovo kajanje u Varšavskom getu.

Kod nas je mali problem što se 14 godina nakon Srebrenice brižljivo stvaraju generacije djece i unuka još krvoločnije od svojih očeva i djedova.

Jedina je nada, što bi rekao Laslo Vegel, da se sinovi pod hitno odreknu svojih očeva. Za svoje dobro.

e-Novine.com