Mitropolit Amfilohije: Nudio sam utočište Karadžiću

Piše: Dimitrije Jovičević (Deutsche Welle)

 Tema dana u Crnoj Gori je izjava mitropolita SPC u Crnoj Gori AmfilohijaRadovanu Karadžiću.

Na pitanje novinara podgoričke televizije Vijesti da li je svojevremeno Radovanu Karadžiću nudio da se skloni u Crnoj Gori, mitropolit crnogorsko-primorski Srpske pravoslavne crkve Amfilohije bez dvoumljenja je odgovorio:

“Jesam. U ono vrijeme, 1995. I nemam nikakvog razloga da to krijem. Radovana znam, godinama smo prijatelji, njegovu peoziju čitam, znam njegovu majku, njegovu braću. Možete li Vi tako lako da se odreknete svojih prijatelja? Ja sam rekao: Radovane ako treba malo negdje da se skloniš, dođi u Crnu Goru. Tu su se hajduci sklanjali od pamtijevijeka.”

Na pitanje vidi li nešto sporno u tome što je nudio utočište čovjeku koga je  Međunarodni sud potraživao zbog ratnih zločina, mitropolit je odgovori: “Uopšte ne vidim!”.

Amfilohije je još dodao kako u svojim njedrima i dalje čuva Karadžića ali i Ratka Mladića, kao i, kako je rekao, svako drugo ljudsko biće.

Kontinuitet mišljenja i postupanja

Lakoća kojom je prvi čovjek Srpske crkve u Crnoj Gori priznao da je utočište nudio Karadžiću, koga je u julu 1995. Tribunal u Hagu optužio za ratne zločine uključujući i genocid u Srebrenici, nije začudila univerzitetsku profesorku Janju Beč Nojman, koja je 2005. zbog istraživanja genocida nominovana za Nobelovu nagradu za mir.


“To je kontinuitet jednog govora, jednog mišljenja, postupanja, koji ne iznenađuje. On je samo obznanio ono o čemu se javno pričalo. To za mene pokazuje da se SPC nije izdigla iznad situacije u kojoj je normalnost bila kriminalizovana, a kriminalnost normalizovana. I to je ono što je teško i opasno, ali sa druge strane i razumljivo zato što, bez podrše tako moćne institucije u narodu, ne bi bilo moguće da mi postanemo ne samo postratni već i postgenocidni region”, ocjenjuje Janja Beč Nojman, koja je 2005. zbog istraživanja genocida nominovana za Nobelovu nagradu za mir.

Sličan komentar Amfilohijeve potvrde kako je nudio utočište Radovanu Kardžiću, iznosi i teoretičar religije Mirko Đorđević.

“Ova izjava sasvim lepo odslikava ono što smo znali i ne nudi ništa što bi bilo distanciranje Srpske crkve od mutnih, krvavivh, ratnih '90-ih. Izjava potvrđuje da još nema spremnosti u crkvama širom Balkana da se podvuče crta ispod perioda kada je crkva pružala duhovnu logistiku ratovođama koji su nas doveli dovde”, smatra Đorđević.

Utvrditi odgovornost

Da bi se podvukla crta ispod ratnih '90-ih, prema profesorki Janji Beč Nojman, neophodno je utvrditi svaku vrstu odgovornosti Srpske crkve za ono što je u ratu počinjeno

“Nije samo moralna odgovornost. I moralna je, ali ima i političke i ima i krivične odgovornosti tamo gdje ima elemenata koji to dokazuju. Crkveni
Amfilohije bacio anatemu i za božićne praznike velikodostojnici su mogli i da spriječe, a ne da podstaknu, oni su mogli da preveniraju i da okrenu taj konflikt u drugom pravcu koji bi bio iskorak civilizacijski a ne regresija, kao što nam se dešava zadnjih 20 godina. Mi smo u regresiji, imamo olhokratiju, vladavinu ološa, uključujući instituciju koja se zove Srpska parvoslavna crkva. Naravno ne svi, ne časni ljudi koji postoje, ali uticaj crkve je ogroman”, zaključuje Janja Beč Nojman.

Srpski mitropolit Amfilohije odavno je u Crnoj Gori prepoznat po svojim političkim istupima, kontroverznim izjavama i anatemama.

Kada je riječ o odnosu prema ratnim zbivanjima na prostoru bivše Jugoslavije, često je javno veličao ulogu ratnih vođa bosanskih Srba i u brojnim prilikama negirao Haški sud, nazivajući ga antisrpskim.

Ostala je upamćena fotografija iz cetinjskog Manastira početkom '90-ih, sa čijih su se prozora pomaljali pripadnici paravojne formacije Tigrovi, čijeg je komandanta Željka Ražnatovića Arkana ugostio sam mitropolit Amfilohije.

Nerijetko je pominjan i njegov obilazak hercegovačkog ratišta, gdje je uz gusle podizao borbeni duh ratnicima.