Ukratko o Malti

Republika Malta (obično kraće Malta) je mala i gusto naseljena ostrvska zemlja koju sačinjava arhipelag u sred Sredozemnog mora. Mada Malta geofizički čini dio sjeverne Afrike — leži na afričkoj kontinentalnoj ploči, pravo na jug od Sicilije, istočno od Tunisa i sjeverno od Libije — ova zemlja se geopolitički nalazi u južnoj Evropi.

Zauzima važan geografski položaj na važnom putu u središnjem dijelu Sicilije i 200 nautičkih milja od sjevernoafričke obale. Njena najsjevernija tačka nalazi se na 36º 05' sjeverne geografske širine, najjužnija na 34º 48' sjeverne geografske širine, najzapadnija na 14º 11' istočne geografske dužine, najistočnija na 14º 35' istočne geografske dužine. Malteški jezik je jedini semitski jezik iz afroazijske porodice jezika koji se govori u državi koja geopolitički pripada Evropi.

Povijest

Malta je kao feničanska kolonija pala pod vlast Kartagine u šestom vijeku prije nove ere. Pod rimsku vlast je došla 218. za vrijeme Punskih ratova. U četvrtom vijeku dolazi pod vlast Vizantije. Arapi su njome vladali od 870, od 1090. do 1530. bila je pod vlašću Sicilije. U periodu između 1530. i 1798. je bila pod malteškim viteškim redom Svetog Jovana, dok je pod francuskom vlašću bila od 1798. do 1814. Malta je bila engleski posjed od 1814. do 1964. i bila je utvrđena ratna luka engleske sredozemne flote.

Odlukom Ustavne konferencije jula 1964. u Londonu dobila je status dominiona i postala član Komonvelta. Malta je nezavisnost stekla 21. septembra 1964. godine, a proglasila se republikom u okviru Komonvelta 13. decembra 1974. Članica je Ujedinjenih nacija od 1964, a pokreta Nesvrstanih od 1974. Malta zauzima veoma važan vojno-strategijski položaj, pošto se nalazi u centru Sredozemnog mora, na raskršću važnih pomorskih puteva. SAD i Velika Britanija plaćaju Malti za zakup vojnih baza.

Prema ustavu od 13. decembra 1974. Malta je unitarna parlamentarna republika, članica britanskog Komonvelta. Šef države je predsednik republike koji samo formalno učestvuje u izvršnoj vlasti. Predsjednika republike biraju posredno u parlamentu (Predstavničkom domu) predstavnici na period od pet godina. Šef države postavlja i razrješava predsjednika vlade i ministre, raspušta parlament i potvrđuje zakone izglasane u parlamentu. Izvršnu vlast ima isključivo vlada na čelu sa premijerom. Vlada je za svoj rad odgovorna Predstavničkom domu. Zakonodavnu vlast obavlja jednodomni parlament, Predstavnički dom, od 65 narodnih predstavnika koji se biraju na period od pet godina. Pravo glasa se stiče sa navršenom 21. godinom života. Malta je od 2004. godine članica Evropske unije. Službeni jezici na Malti su malteški i engleski. Novčana jedinica je euro.

Stanovništvo

Prema procjenama UN na Malti je 2007. živjelo 419 285 stanovnika ili 1282 stanovnika po kvadratnom kilometru. Prirodni priraštaj u 2006-oj godini je iznosio 2,12‰ kao rezultat niske stope rođenih od 10,22‰ i umjerene stope umrlih od 8,1‰. Smrtnost novorođenčadi iznosila je 3,86 ‰. Stanovništvo Malte čine najvećim dijelom Maltežani (mješavina italijanskog i arapskog stanovništva) 95,3%, Britanci 1,6% te ostali narodi 3,1%. Prema vjeroispovijesti na katolike otpada 97,3%, protestante 1,2% te na ostale vere 1,5 % stanovništva. Glavni grad je La Valeta sa 6300 stanovnika, a ostali veći gradovi su Sliema (10 218), Birkirhara (21 858), Mosta (18 429), Kormi (16 559), Zabar (14 671).

Valeta je glavni grad iako se njeno stanovništvo smanjuje već tridesetak godina

wikipedia/radiosarajevo.ba