IMBH / Danas je Svjetski dan mjeriteljstva: Znate li definicije i pojmove mjernih jedinica?
20. 05. 2020. u 08:35:00
Svake godine, 20. maja, obilježava se Svjetski dan mjeriteljstva (World Metrology Day)
Prošlogodišnji skup, na kojem su prisustvovali brojni poslovni partneri Instituta za mjeriteljstvo BiH, predstavnici akademske zajednice, vladinog i privrednog sektora, bio je posvećen redefiniciji jedinica u sistemu mjeriteljstva koja je zvanično usvojena 2018. godine, a od 20. maja prošle godine u upotrebi je širom svijeta.
Četiri od sedam glavnih jedinica i to one koje se koriste za mjerenje mase (kilogram), električne struje (amper), temperature (kelvin) i količine tvari (mol) redefinirane su pomoću "fundamentalnih prirodnih konstanti" kako bi se povećala njihova preciznost i omogućilo da se uvijek i svugdje mjere na isti način.
Definicije i pojmovi
Mjerna jedinica je određena veličina definisana i prihvaćena konvencijom i sa kojom se ostale veličine iste vrste porede s ciljem izražavanja njihove relativne vrijednosti prema mjernoj jedinici.
Etalon je mjera, mjerilo ili mjerni sistem namijenjen određivanju, pohranjivanju i reprodukciji neke mjerne jedinice radi prenošenja njene vrijednosti na druga mjerila da bi mogla poslužiti kao referentna vrijednost.
Sljedivost je osobina da se rezultat nekog mjerenja može dovesti u vezu sa odgovarajućim državnim i/ili međunarodnim etalonom preko neprekinutog lanca upoređivanja.
Kalibracija je skup postupaka kojima se u određenim uslovima uspostavlja odnos između vrijednosti veličina koje pokazuje neko mjerilo ili vrijednosti koju predstavlja neki referentni materijal i odgovarajućih vrijednosti ostvarenih etalonom.
Decimalne jedinice su veće i manje jedinice od neke jedinice (sa posebnim nazivom) nastale množenjem decimalnim višekratnikom ili nižekratnikom.
Print Screen: Osnovne SI jediniceDecimalni višekratnici i nižekratnici su propisani međunarodnim dogovorom.
Nazivi decimalnih jedinica tvore se stavljanjem predmetaka ispred naziva jedinica. Isto se tvori i oznaka decimalne jedinice stavljanjem oznake predmetka ispred oznake jedinice.
Pri tvorbi decimalne jedinice može se istodobno upotrijebiti samo po jedan predmetak.
Naziv decimalne jedinice i njena oznaka čine cjelinu. Matematičke operacije primjenjuju se na cijelu decimalnu jedinicu.
Decimalne mjerne jedinice tvore se:
- a) od svih jedinica S, izuzev Celzijeva stepena i kilograma (da se ne bi primjenila po dva predmetka, decimalne jedinice mase tvore se od jedinice gram, g=10-3 kg).
- b) od sljedećih iznimno dozvoljenih jedinica van SI: litar, tona, teks, bar, elektronvolt i var.
Print Screen: Prefiksi u dekadnom sistemuRealizacija SI sekunde i vremenska skala UTC(IMBH)
Laboratorija za vrijeme i frekvenciju djeluje u okviru Instituta za mjeriteljstvo Bosne i Hercegovine, a osnovni zadaci laboratorije su realizacija i diseminacija osnovne SI jedinice za vrijeme – sekunde, održavanje nacionalne vremenske skale UTC(IMBH) i distribucija zvaničnog vremena u Bosni i Hercegovini.
Sekunda je definisana kao trajanje 9.192.631.770 perioda radijacije koji odgovara promjeni između dva hiperfina nivoa osnovnog stanja atoma cezija 133. Za realizaciju i diseminaciju osnovne jedinice za vrijeme, laboratorija koristi dva atomska sata na bazi cezija visokih performansi, koji realizuju sekundu sa tačnošću 5∙10-13 i dugoročnom stabilnošću ≤ 1.0∙10-14 (za 5-dnevni period). Ovi satovi predstavljaju državni etalon BiH za vrijeme i frekvenciju i učestvuju u realizaciji međunarodne vremenske skale – univerzalnog koordinisanog vremena (UTC).
Sistem za generisanje nacionalne vremenske skale BiH
Međunarodna vremenska skala – UTC se računa i održava u Međunarodnom uredu za utege i mjere (BIPM) na osnovu poređenja atomskih satova iz preko 80 nacionalnih TF laboratorija iz cijelog svijeta. IMBIH učestvuje u ovom poređenju koristeći GNSS prijemnik za transfer vremena koji observira GPS, Glonas i Galileo satelitske sisteme. Rezultat ove ključne interkomparacije su mjesečni izvještaji, tzv. BIPM CircularT, koji obezbjeđuju sljedivost lokalnih realizacija vremena do UTC-a. Circular T izvještaj prikazuje vrijednosti razlika [UTC – UTC(k)] u ns.
Laboratorija za vrijeme i frekvenciju IMBIH-a kontinuirano učestvuje u realizaciji UTC-a od 2015.godine i na taj način obezbjeđuje međunarodnu sljedivost mjerenja vremena i frekvencije u BiH. Nacionalna vremenska skala BiH realizovana na ovaj način se održava u granicama od ±10 ns u odnosu na UTC.
Ovi izvještaji se mogu pogledati na OVOM linku.
Tagovi: IMBH mjerne jedinice Svjetski dan
NEMA KOMENTARA
Ostavite komentar kao 'gost' ili se prijavite