Danas je Svjetski dan mjeriteljstva: Znate li definicije i pojmove mjernih jedinica?
Svake godine, 20. maja, obilježava se Svjetski dan mjeriteljstva (World Metrology Day)
Prošlogodišnji skup, na kojem su prisustvovali brojni poslovni partneri Instituta za mjeriteljstvo BiH, predstavnici akademske zajednice, vladinog i privrednog sektora, bio je posvećen redefiniciji jedinica u sistemu mjeriteljstva koja je zvanično usvojena 2018. godine, a od 20. maja prošle godine u upotrebi je širom svijeta.
Četiri od sedam glavnih jedinica i to one koje se koriste za mjerenje mase (kilogram), električne struje (amper), temperature (kelvin) i količine tvari (mol) redefinirane su pomoću "fundamentalnih prirodnih konstanti" kako bi se povećala njihova preciznost i omogućilo da se uvijek i svugdje mjere na isti način.
Definicije i pojmovi
Mjerna jedinica je određena veličina definisana i prihvaćena konvencijom i sa kojom se ostale veličine iste vrste porede s ciljem izražavanja njihove relativne vrijednosti prema mjernoj jedinici.
Etalon je mjera, mjerilo ili mjerni sistem namijenjen određivanju, pohranjivanju i reprodukciji neke mjerne jedinice radi prenošenja njene vrijednosti na druga mjerila da bi mogla poslužiti kao referentna vrijednost.
Sljedivost je osobina da se rezultat nekog mjerenja može dovesti u vezu sa odgovarajućim državnim i/ili međunarodnim etalonom preko neprekinutog lanca upoređivanja.
Kalibracija je skup postupaka kojima se u određenim uslovima uspostavlja odnos između vrijednosti veličina koje pokazuje neko mjerilo ili vrijednosti koju predstavlja neki referentni materijal i odgovarajućih vrijednosti ostvarenih etalonom.
Decimalne jedinice su veće i manje jedinice od neke jedinice (sa posebnim nazivom) nastale množenjem decimalnim višekratnikom ili nižekratnikom.
Print Screen: Osnovne SI jediniceDecimalni višekratnici i nižekratnici su propisani međunarodnim dogovorom.
Nazivi decimalnih jedinica tvore se stavljanjem predmetaka ispred naziva jedinica. Isto se tvori i oznaka decimalne jedinice stavljanjem oznake predmetka ispred oznake jedinice.
Pri tvorbi decimalne jedinice može se istodobno upotrijebiti samo po jedan predmetak.
Naziv decimalne jedinice i njena oznaka čine cjelinu. Matematičke operacije primjenjuju se na cijelu decimalnu jedinicu.
Decimalne mjerne jedinice tvore se:
- a) od svih jedinica S, izuzev Celzijeva stepena i kilograma (da se ne bi primjenila po dva predmetka, decimalne jedinice mase tvore se od jedinice gram, g=10-3 kg).
- b) od sljedećih iznimno dozvoljenih jedinica van SI: litar, tona, teks, bar, elektronvolt i var.
Print Screen: Prefiksi u dekadnom sistemuRealizacija SI sekunde i vremenska skala UTC(IMBH)
Laboratorija za vrijeme i frekvenciju djeluje u okviru Instituta za mjeriteljstvo Bosne i Hercegovine, a osnovni zadaci laboratorije su realizacija i diseminacija osnovne SI jedinice za vrijeme – sekunde, održavanje nacionalne vremenske skale UTC(IMBH) i distribucija zvaničnog vremena u Bosni i Hercegovini.
Sekunda je definisana kao trajanje 9.192.631.770 perioda radijacije koji odgovara promjeni između dva hiperfina nivoa osnovnog stanja atoma cezija 133. Za realizaciju i diseminaciju osnovne jedinice za vrijeme, laboratorija koristi dva atomska sata na bazi cezija visokih performansi, koji realizuju sekundu sa tačnošću 5∙10-13 i dugoročnom stabilnošću ≤ 1.0∙10-14 (za 5-dnevni period). Ovi satovi predstavljaju državni etalon BiH za vrijeme i frekvenciju i učestvuju u realizaciji međunarodne vremenske skale – univerzalnog koordinisanog vremena (UTC).
Sistem za generisanje nacionalne vremenske skale BiH
Međunarodna vremenska skala – UTC se računa i održava u Međunarodnom uredu za utege i mjere (BIPM) na osnovu poređenja atomskih satova iz preko 80 nacionalnih TF laboratorija iz cijelog svijeta. IMBIH učestvuje u ovom poređenju koristeći GNSS prijemnik za transfer vremena koji observira GPS, Glonas i Galileo satelitske sisteme. Rezultat ove ključne interkomparacije su mjesečni izvještaji, tzv. BIPM CircularT, koji obezbjeđuju sljedivost lokalnih realizacija vremena do UTC-a. Circular T izvještaj prikazuje vrijednosti razlika [UTC – UTC(k)] u ns.
Laboratorija za vrijeme i frekvenciju IMBIH-a kontinuirano učestvuje u realizaciji UTC-a od 2015.godine i na taj način obezbjeđuje međunarodnu sljedivost mjerenja vremena i frekvencije u BiH. Nacionalna vremenska skala BiH realizovana na ovaj način se održava u granicama od ±10 ns u odnosu na UTC.
Ovi izvještaji se mogu pogledati na OVOM linku.
Radiosarajevo.ba pratite putem aplikacije za Android | iOS i društvenih mreža Twitter | Facebook | Instagram, kao i putem našeg Viber Chata.
/ Najčitanije
/ Povezano
/ Najnovije
