Potočarima odjekuju jecaji majki, sestara, braće...

Od jučer, otkad su tabuti sa srebreničkim žrtvama iznešeni na Musalu Memorijalnog centra, rodbina i prijatelji opraštaju se od svojih najmilijih. U pauzama učenja odlomaka iz Kur'ana, u Potočarima je i ovog 11. jula moguće čuti samo jecaje i bolne uzdahe majki, sestara, braće...

Među 127 žrtava koje će biti ukopane danas, nalazi se 12 maloljetnika. Najmlađa žrtva je Avdija Memić koji je u trenutku smrti imao 14 godina. Bit će ukopan zajedno s amidžićem Halilom, koji je imao 16 godina, i s amidžom Abdurahmanom.

Mustafa Hadžović najstariji je među žrtvama koje će danas biti ukopane. Kada je ubijen imao je 77 godina.

Posmrtni ostaci većine žrtava pred današnju dženazu nisu kompletni. Razlog je ekshumacija uglavnom iz sekundarnih masovnih grobnica, gdje su nakon masovnih ubistava i prvobitnih uklanjanja tijela sa stratišta organizirano premještani i zakopavani. 

Pozivnice za dženazu 11. jula ove godine nisu poslane, a upućena su samo obavještenja svim zvaničnicima, predstavnicima ambasada, o samom događaju.

"Događaj 11. jula je planetarni događaj i smatram da nema potrebe da se šalju pozivnice pojedincima za ovaj događaj, a svi koji žele, mogu doći", rekao je ranije Ćamil Duraković, načelnik općine Srebrenica.

Niko od zvaničnika iz Srbije neće prisustvovati komemoraciji i dženazi danas u Srebrenici, potvrdio je ranije za Anadolu Agency (AA) Stanimir Vukićević, ambasador Republike Srbije u Bosni i Hercegovini. 

"Od zvaničnika, koliko ja do sada imam podataka, ne dolazi niko u Srebrenicu", rekao je  Vukićević.

Nakon što su iz Srebrenice poručili da su ove godine na obilježavanju nepoželjni zvaničnici Srbije, premijer te zemlje Aleksandar Vučić kazao je kako "neće ići tamo gdje nije dobrodošao".

 Presuda Međunarodnog suda pravde 

Presudom Međunarodnog suda pravde po tužbi Bosne i Hercegovine protiv tadašnje SR Jugoslavije, čiji je sukcesor Srbija, iz 2007. godine, utvrđeno je da je na teritoriji Srebrenice 1995. godine počinjen zločin genocida. 

Bosna i Hercegovina je ovu tužbu podnijela u jeku agresije, 1993. godine, tražeći uz ostalo da se donese presuda kojom bi se tadašnja SR Jugoslavija proglasila krivom za genocide na cijelom teritoriju BiH. Međutim, presudom Međunarodnog suda pravde utvrđeno je da je tadašnja Vojska Republike Srpske počinila genocid nad Bošnjacima Srebrenice. Sud je prvi put u svojoj historiji odlučivao u sporu na osnovu odredaba Međunarodne konvencije o sprečavanju i kažnjavanju zločina genocida (iz 1948.) u sporu između dvije države.

Početkom agresije i rata u Bosni i Hercegovini, 1992. godine, jedinice tadašnje JNA zajedno sa vojnim jedinicama iz tadašnje Jugoslavije, uz pomoć domaćih prosrpskih jedinica, koje su činile pristaše tadašnje Srpske demokratske stranke, zauzele su Srebrenicu.

U to vrijeme, iz grada je protjerano oko 20 hiljada stanovnika – muslimana. Nedugo zatim, probosanske snage koje su se organizirale u pokret otpora, oslobodile su grad. Tokom naredne 1993. godine veći broj stanovnika protjeranih sa šireg područja Zvornika i Srebrenice našao je utočište u Srebrenici. No, sve vrijeme bili su izloženi ubijanju iz svih raspoloživih naoružanja i izgladnjivanju. Tako je bilo do juna 1995. kad su počeli napadi na ovu od Ujedinjenih naroda "zaštićenu zonu". To je bio uvod u masovna ubistva i genocid nad bošnjačkim stanovništvom koji će uslijediti tokom jula te godine. 

Suđenja i presude 

Bivši predsjednik Republike Srpske Radovan Karadžić proglašen je u martu 2016. godine pred Međunarodnim kaznenim sudom za bivšu Jugoslaviju u Haagu krivim za genocid u Srebrenici i druge ratne zločine u Bosni i Hercegovini i osuđen na kaznu od 40 godina zatvora.

Presuda Ratku Mladiću, bivšem vrhovnom komadantu VRS najavljena je za novembar 2017. 

Karadžić i Mladić su u odvojenim procesima optuženi za genocid nad Bošnjacima u Srebrenici 1995. godine, ali i zločine protiv čovječnosti i kršenje zakona i običaja ratovanja na prostoru BiH od 1992. do 1995. godine, kao i za sudjelovanje u zajedničkom zločinačkom pothvatu. 

Za genocid i druge zločine počinjene u Srebrenici 1995. godine u Međunarodnom sudu za zločine počinjene na prostoru bivše Jugoslavije u Den Haagu i pred Sudom BiH dosad je osuđeno 37 osoba na oko 630 godina zatvora. U Haškom tribunalu je pravosnažno osuđeno 15 osoba. Tri osobe su osuđene na doživotne kazne zatvora – bivši pripadnici Glavnog štaba Vojske Republike Srpske (VRS) Zdravko Tolimir i Ljubiša Beara, kao i nekadašnji oficir za bezbjednost Drinskog korpusa Vujadin Popović. Ostali osuđenici dobili su ukupno 189 godina zatvora, podaci su BIRN-a. 

Nakon što je VRS 11. jula 1995. zauzela Srebrenicu, većina muškaraca koji su izdvojeni u Potočarima i uhvaćeni dok su pokušavali preći na teritoriju pod kontrolom Armije RBiH (ABiH), držana je u Bratuncu jedan do tri dana prije nego što su odvedeni na druga mjesta zatočenja i pogubljenja. 

Genocid u Srebrenici najveći je masovni zločin počinjen na tlu Evrope nakon Holokausta u Drugom svjetskom ratu.