Drugarice i drugovi, sretan Dan oslobođenja: Kako su partizani oslobodili Tuzlu

Na današnji dan, 1943. godine, Tuzla je bila najveći oslobođeni grad u Evropi.

Partizani su tog 2. oktobra, u jeku Drugog svjetskog rata, porazili nadmoćnu Hitlerovu vojsku, nanijevši im strašne gubitke. Ovaj se dan danas slavi kao Dan oslobođenja Tuzle, te stoga, drugarice i drugovi, neka vam je sretan Dan oslobođenja.

Slobodna Tuzla je tog dana - kao važan ekonomski i politički centar, značajna vojno-strateška pozicija okupatora, raskrsnica puteva - slobodarski odjeknula prvenstveno u onim slojevima stanovništva istočne Bosne koji se još nisu opredijelili za NOP, iako su bili antifašistički raspoloženi.

Trending

RTV Slovenija tražila da se Izrael povuče sa Eurosonga

Napad je, prema naredbi, počeo 29. septembra 1943. u 21. Šesta istočnobosanska i Druga krajiška brigada likvidirale su okolne posade na pravcu svog nastupanja i izbile na periferiju grada. 16. muslimanska likvidirala je posadu u Bukinju, a Majevički odred u Lukavcu. Međutim, usljed loše organizacije veza, štab 16. divizije nije na vrijeme primio naredbu za napad, pa je tako potpuno izostao napad s južne strane na Ilinčicu. 

Istovremeno, 30. septembra štab 15. brdskog korpusa konstatovao je početak napada: "30. 9. Tokom noći, jači neprijatelj, koji već duže ugrožava Tuzlu, krenuo je u napad na industrijsku oblast i grad Tuzlu. Oklopna armija je naredila da se Tuzla ne smije napustiti bez naređenja."

Snage Trećeg udarnog korpusa NOVJ napale su tako 29. septembra 1943. njemačko-ustaško-domobranski garnizon Tuzla, i zauzele ga nakon četvorodnevnih borbi. Odbijanje njemačkih pokušaja ponovnog prodora u Tuzlu trajalo je još pet dana. Snage Trećeg korpusa pretrpele su znatne gubitke, ali su osovinske snage pretrpele znatno veće gubitke. Ratni plijen uključivao je 25 topova, 5 minobacača, 140 mitraljeza i puškomitraljeza, 2.200 pušaka, oko 20 vagona razne municije, 30 kamiona i velika količina odjeće, obuće, hrane, soli i razne druge opreme. 

Nakon ovoga, stanovništvo se masovno antifašistički aktiviralo i borba za Tuzlu ubrzala je dalji, snažni razvoj oslobodilačke borbe kroz formiranje novih partizanskih jedinica.

Oslobođenjem plodnih ravničarskih krajeva Semberije i Posavine, fašistima je nanijet ne samo težak vojni poraz nego i veliki ekonomski gubitak. Radost koja je prožimala građane Tuzle, nakon oslobođenja 2. oktobra, povezanost boraca i naroda, dovela je do toga da je svaki šesti stanovnik Tuzle stupio u jedinice NOV-a.

U Tuzli, slobodnom gradu je djelovalo najviše političko i vojno rukovodstvo Bosne i Hercegovine, tuzlanske oblasti i okruga; PK KPJ za BiH, PK SKOJ-a za BiH, Oblasni komitet KPJ, Štab 3. korpusa, Gradski narodnooslobodilački odbor i antifašističke organizacije.

Treba napomenuti da su Tuzlu drugi put i konačno oslobodile 16. muslimanska i 19. brčanska brigada. Uz pomoć nekih jedinica iz srebreničkog odreda, dok je ostatak istog odreda bio pridružen 18. hrvatskoj brigadi u akciji oslobađanja Dervente.