Drugarice i drugovi, sretan Dan oslobođenja: Kako su partizani oslobodili Tuzlu

Na današnji dan, 1943. godine, Tuzla je bila najveći oslobođeni grad u Evropi.

Partizani su tog 2. oktobra, u jeku Drugog svjetskog rata, porazili nadmoćnu Hitlerovu vojsku, nanijevši im strašne gubitke. Ovaj se dan danas slavi kao Dan oslobođenja Tuzle, te stoga, drugarice i drugovi, neka vam je sretan Dan oslobođenja.

Slobodna Tuzla je tog dana - kao važan ekonomski i politički centar, značajna vojno-strateška pozicija okupatora, raskrsnica puteva - slobodarski odjeknula prvenstveno u onim slojevima stanovništva istočne Bosne koji se još nisu opredijelili za NOP, iako su bili antifašistički raspoloženi.

Trending

Kulturni četvrtak | Reditelj Andraš Urban: O Desire festivalu, komediji 'Seljačka opera' i teatru

Napad je, prema naredbi, počeo 29. septembra 1943. u 21. Šesta istočnobosanska i Druga krajiška brigada likvidirale su okolne posade na pravcu svog nastupanja i izbile na periferiju grada. 16. muslimanska likvidirala je posadu u Bukinju, a Majevički odred u Lukavcu. Međutim, usljed loše organizacije veza, štab 16. divizije nije na vrijeme primio naredbu za napad, pa je tako potpuno izostao napad s južne strane na Ilinčicu. 

Istovremeno, 30. septembra štab 15. brdskog korpusa konstatovao je početak napada: "30. 9. Tokom noći, jači neprijatelj, koji već duže ugrožava Tuzlu, krenuo je u napad na industrijsku oblast i grad Tuzlu. Oklopna armija je naredila da se Tuzla ne smije napustiti bez naređenja."

Snage Trećeg udarnog korpusa NOVJ napale su tako 29. septembra 1943. njemačko-ustaško-domobranski garnizon Tuzla, i zauzele ga nakon četvorodnevnih borbi. Odbijanje njemačkih pokušaja ponovnog prodora u Tuzlu trajalo je još pet dana. Snage Trećeg korpusa pretrpele su znatne gubitke, ali su osovinske snage pretrpele znatno veće gubitke. Ratni plijen uključivao je 25 topova, 5 minobacača, 140 mitraljeza i puškomitraljeza, 2.200 pušaka, oko 20 vagona razne municije, 30 kamiona i velika količina odjeće, obuće, hrane, soli i razne druge opreme. 

Nakon ovoga, stanovništvo se masovno antifašistički aktiviralo i borba za Tuzlu ubrzala je dalji, snažni razvoj oslobodilačke borbe kroz formiranje novih partizanskih jedinica.

Oslobođenjem plodnih ravničarskih krajeva Semberije i Posavine, fašistima je nanijet ne samo težak vojni poraz nego i veliki ekonomski gubitak. Radost koja je prožimala građane Tuzle, nakon oslobođenja 2. oktobra, povezanost boraca i naroda, dovela je do toga da je svaki šesti stanovnik Tuzle stupio u jedinice NOV-a.

U Tuzli, slobodnom gradu je djelovalo najviše političko i vojno rukovodstvo Bosne i Hercegovine, tuzlanske oblasti i okruga; PK KPJ za BiH, PK SKOJ-a za BiH, Oblasni komitet KPJ, Štab 3. korpusa, Gradski narodnooslobodilački odbor i antifašističke organizacije.

Treba napomenuti da su Tuzlu drugi put i konačno oslobodile 16. muslimanska i 19. brčanska brigada. Uz pomoć nekih jedinica iz srebreničkog odreda, dok je ostatak istog odreda bio pridružen 18. hrvatskoj brigadi u akciji oslobađanja Dervente.