Uklanjanje Tita iz Zagreba, Beograda i Sarajeva: Kako odbraniti nasljeđe

Ovu tvrdnju iznio je u svojoj kolumni za Balkan Insight  Feđa Burić, asistent profesora historije na Univerzitetu Bellarmine u gradu Louisville u američkoj saveznoj državi Kentucky.

Poziv na preimenovanje Titove ulice u Sarajevu, posljednji je napad na antifašističko naslijeđe u zemljama bivše Jugoslavije. Nekoliko sedmica prije, to se desilo u Zagrebu. Navodno ljevičarski gradonačelnik Milan Bandić rekao je da nema izbora nego da popusti pred nacionalistitima i gradskim vijećem i da preimenuje Trg Maršala Tita.

Napori da se Tito ukloni iz kolektivnog sjećanja na području bivše Jugoslavije je ideja stara nekoliko decenija. Prije toga napadano je na temelje Jugoslavije, a onda su nacionalisti se okrenuli napadu na lik i djelo, pa čak i na mrtve kosti Josipa Broza Tita.

U Beogradu su 1990. godine srpski nacionalisti došli sa glogovim kolcem ispred Kuće cvijeća i tražili da se Titov grob skloni iz Beograda i premjesti u Hrvatsku, jer tamo tobože pripada.

Nasuprot njima, hrvatski nacionalisti reagirali su žestoko i odbili ideju da se Tito vrati kući, optužujući ga za “genocid nad Hrvatima”. U to doba, Bošnjaci, posebno oni u Tuzli ponudili su da prihvate Titove kosti, i da Tuzla bude grad u kojem će Tito biti ukopan.

Iz ovog vremena sada, čini se da su Bošnjaci upravo oni koji su pokazali najjači otpor uklanjanju Tita iz kolektivnog sjećanja. Pod snažnim pritiskom Bošnjaka i otporom ideji da se Titova ulica ukloni iz Sarajeva, reagovala je Stranka demokratske akcije (SDA) ogradivši se od izjava Tarika Dautovića, kazavši da takva ideja nije razmatrana.

Burić u svojoj kolumni podsjeća da Titove kosti još uvijek se nalaze u Beogradu dok Jugoslavija leži zakopana ispod kostiju stotina hiljada drugih žrtava koje su ubijene u ratovima 1990-tih.

U Srbiji, Slobodan Milošević je skrenuo svoj bivši Savez komunista Srbije prema četničkim i drugim fašističkim tradicijama srbijanske desnice. Rehabilitacija nacističkog kolaboratora Milana Nedića, fašiste Dimitrija Ljotića, kao i vođe četničkog pokreta i saradnika nacista Draže Mihajlovića je logična kulminacija Miloševićevog režima. Takvi procesi nastavljeni su pod novim predsjednikom Srbije Aleksandrom Vučićem.

Dok je Franjo Tuđman vladao u Hrvatskoj, uloženi su značajni napori da se naslijeđe ustaško-nacističkog režima iz NDH unese u oblikovanje nove hrvatske nacije.Prisustvo čuvara i ljubitelja ustaške tradicije Gojka Šuška kao hrvatskog ministra odbrane tokom 1990tih kao jednog od najprepoznatljivijih lica tadašnjeg HDZ-a, bio je očigledan Tuđmanov manevar u kreiranju novog identiteta Hrvata.

Knjige historije iz kojih uče djeca u Hrvatskoj očišćene su od podataka o genocidu i zločinima koje je sprovela NDH, dok su Tito i narodno-oslobodilačka borba satanizirani. Takva politika historijskog revizionizma u knjigama u Hrvatskoj nastavljena je i po njenom ulasku u Europsku uniju. Bivši ministar kulture Republike Hrvatske Zlatko Hasanbegović glavni je zagovarač prikrivanja krvavog i genocidnog naslijeđa iz NDH.

U Bosni i Hercegovini, bošnjačke elite vrlo su rezervisane u pogledu Tita. To ima veze i sa Titovim projektom i priznavanjem modernog bošnjačkog nacionalnog identiteta. S druge strane, Tito i dalje uživa ogromnu popularnost među Bošnjacima.

Zbog toga prijedlozi političara iz SDA Tarika Dautovića da se ukloni Titova ulica iz Sarajeva doživio je neuspjeh u vlastitoj stranci, jer je pod pritiskom javnosti SDA morala prihvatiti činjenicu da se ne smije dirati u anti-fašističku tradiciju.

U vrijeme kada fašizam, nacizam i drugi oblici nasilnih revizionističkih, desničarskih ideologija pronalaze sve više pristalica u Evropi i kada se osjećaju komforno čak i u Bijeloj kući, veoma je važno da se mi sjećamo i da odajemo počast antifašističkim snagama u bivšoj Jugoslaviji.

Antifašizam je kao ideal veći i od samog Tita. Sigurnije je reći da većina partizana, koji su se hrabro borili protiv nacista i njihovih domaćih kolaboratora, nisu bili članovi Komunističke partije Jugoslavije. Jednako je važno sjetiti se da bez Komunističke partije Jugoslavije i Tita teško bi bilo zamisliti da bi ikakav drugi antifašistički pokret mogao zaživjeti i onako otvoreno se boriti protiv nacističkog terora koji je počeo u aprilu 1941 u Jugoslaviji.

Tito je bio taj koji je krajem 1930tih uveo armijsku disciplinu u tadašnju frakcijama razbijenu Komunističku partiju Jugoslavije. Tito je direktno učestvovao u organizaciji otpora kojeg je KPJ pružila protiv nacista. Nije želio čekati nego se odlučno suprostavio Hitleru i njegovom genocidnom projektu uništenja cijelog svijeta.

Čak i po cijenu sopstvenog života, Tito je uspio okupiti značajan broj boraca koji su otvoreno krenuli u rat protiv nacista.

“Danas nacisti marširaju ulicama američkih gradova. Neke države članice Europske unije postale su otvoreno ksnofobičnje i rasitičke, dok uvode fašističkog naslijeđe u osnovne škole. Bitno je da građane upozorimo na ove države, da podsjećamo na značaj i ulogu Tita u antifašističkoj borbi. Moramo se boriti na svakom koraku protiv svih onih napora koji žele da Tita izbrišu iz našeg kolektivnog sjećanja”, zaključuje Burić u svojoj kolumni, koju je prenio Balkan Insight.