''Titan'' simfonija Gustava Mahlera

Nova emisija Art of Sound donosi ovoga puta djelo jednog od najznačajnijih kompozitora na prelazu u 20. stoljeće, kasnoga romantizma, čijim radom zapravo započinju sve one tendencije koje će i obilježiti karakter muzike proteklih sto godina, a prije svega njenu atonalitetnost. Njemački umjetnik Gustav Mahler nije, ipak, razbio tonalitet – to će nešto kasnije učiniti Schönberg, ali se u okvirima tonaliteta osjećao stiješnjenim, te je neprestano širio njegove granice.

Poput Beethovena, kojim je započela era romantizma u muzici i čiju je ideologiju nastavljao razvijati, Mahler je bio naročito posvećen simfonijama. Premda je u svoje vrijeme bio više cijenjen kao dirigent nego kao kompozitor, njegova su simfonijska djela ostala izuzetno važnim za razumijevanje historije muzike novoga doba.

Mahler je, kao čovjek i umjetnik, te zapravo veliki romantičar i humanist, vjerovao u snagu ljubavi, čovječnost, u otkupljenje i borbu kojom se ova dobra ostvaruju. Međutim, bio je istovremeno rastrgan između ovih hrabrih i svijetlih osjećaja i sumnje koja ga je uvijek mučila. Njegov duh bio je poprište sukoba, na kojem su se sudarale ove proturječnosti.

Upravo pomenuto može se i čuti u Mahlerovim simfonijama, njih devet, koje je napisao u periodu od 1888 do 1909 godine. Prva, u D-duru, već oslikava gotovo u potpunosti svoga autora. Tu se nalazi sav Mahler, sa svojim golemim tehničkim znanjem, programnoj sklonosti ka književnim, tekstualnim predlošcima, nježnom naklonošću prema prirodi, folkloru, vlastitom plemenitošću i iskrenošću, ali i mračnim stranama ovih medalja. Naime, Mahlerova prva simfonija slika je njegove razočarane mladosti, slomljenih ideala i vjere u iskrenost i ljubav svijeta. Umjetnikov revolt zbog otkrivenih niskosti i podlosti, na kraju se i kroz muziku pretvara u parodiju i surovost.

Prva simfonija Gustava Mahlera dobila je naziv ''Titan'', koji se odnosi zapravo na naslov golemog romana njemačkog romantičarskog književnika Jean Paula (Richtera). Mahler je svoje simfonijsko djelo povezao sa ovim tekstom na izvjestan način, pa je na samome početku, u pravome programnom maniru, oslovio i same stavke. Njih je prvobitno bilo pet, ali kasnije je kompozitor utvrdio klasičnu četverostavačnu formu, koju konačno izvodi oko 100 različitih muzičara.

U emisiji Art of Sound, koja se emituje petkom od 20h, slušamo Bavarski Radio simfonijski orkestar, pod dirigentskom palicom češkog dirigenta i kompozitora, Rafael Kubelika, i Prvu simfoniju Gustava Mahlera, ''Titan''. Izvedba je zabilježena 1968 godine.

Prva simfonija ''Titan'', D-dur, stavovi:

1. Langsam, Schleppend. Immer sehr gemächlich
2. Kräftig bewegt, doch nicht zu schnell, Recht gemächlich
3. Feierlich und gemessen, ohne zu schleppen, Sehr einfach und schlicht wie eine Volksweise, i Wieder etwas bewegter, wie im Anfang —pogrebni marš baziran na dječijoj pjesmici "Frère Jacques" (ili "Bruder Martin")
4. Stürmisch bewegt – Energisch