Samit Evropske unije o velikim izazovima

Drugog dana samita u Briselu lideri zemalja članica EU nastoje da postignu sporazum o budućnosti Lisabonskog ugovora – obimnog dokumenta koji treba da poveća efikasnost odlučivanja u EU.

Ovaj dokument, koji neki kritičari uspoređuju s Ustavom EU, treba da ratificira svih 27 članica, ali je Irska na referendumu prošle godine rekla 'ne'.

Sada lideri EU pokušavaju da se dogovore o dodatnim garancijama koje će pružiti građanima Irske, ne bi li ih ubijedili da na referendumu na jesen (vjerovatno u oktobru) izglasaju Lisabonski ugovor koji su odbacili prošle godine.

BBC-ev izvještač u sjedištu EU je javio u petak da se očekuje da će lideri postići dogovor o drugom referendumu u Irskoj do kraja godine – uz garancije Ircima da, ako prihvate Lisabonski ugovor, neće izgubiti pravo da odlučuju o pitanjima koja su im posebno važna – poput vojne neutralnosti, poreske politike i zabrane abortusa.

Britanija je na ovom samitu izrazila zabrinutost zbog mogućnosti da previše čvrste garancije u obliku posebnog protokola koji bi EU potpisala sa Irskom, omoguće euroskepticima da zatraže reviziju cijelog dokumenta koji je u procesu ratifikacije u 27 članica, a u mnogima već i usvojen.

Međutim, poslije intenzivnih razgovora, Britanija i Irska su prihvatile stav da protokol o garancijama Irskoj neće ponovo otvoriti pitanje procesa ratifikacije.

Strožiji panevropski finansijski propisi

Lideri EU su se drugog dana samita, čini se, približili i saglasnosti o uvođenju strožijeg sistema finansijskog nadzora koji bi priječio ponavljanje kreditne ili druge finansijske krize.

Odluka EU o tome se očekuje dva dana pošto je američki predsjednik Obama predložio velike promjene u američkom finansijskom sistemu, i tumači se kao znak da je EU odlučna da se izbori sa tekućom krizom.

Međutim, ističe BBC-ev dopisnik u Briselu, osjetljivi detalji u vezi sa dva nova panevropska finansijska nadzorna tijela još treba da budu usaglašeni među liderima EU tokom sljedećih nekoliko mjeseci.

Na kraju prvog dana samita, u četvrtak kasno uvečer, lideri EU su se približili – kako je javljeno – i sporazumu o sve-evropskim finansijskim propisima koji treba da spriječe izbijanje još jedne finansijske krize poput one iz 2008.

Važnost garancija Irskoj

Irski premijer Brian Cowen je upozorio u četvrtak bi bez garancija EU Irskoj pred ponovljeni referendum, oni mogli opet da odbace Lisabonski ugovor koji predviđa reformu institucija Evropske unije.

Smatra se da su Irci prošle godine glasali protiv tog dokumenta iz straha da bi Irska prestala da bude vojno neutralna zemlja i da bi se našla u poziciji da joj Brisel naloži da poveća poreze i legalizuje abortus.

Jan Fischer, premijer Češke, koja do kraja ovog mjeseca predsjedava Evropskom unijom, izrazio je uvjerenje da će irskim glasačima biti pružene čvrste garancije ali da će to biti učinjeno tako da se izbjegne da neke zemlje zauzmu stav da je Lisabonski ugovor izmijenjen i da njegova ratifikacija mora da krene iz početka.

Irski prijedlog „posebnog protokola“

Kako da se Ircima pruže potrebna uvjeravanja, a da se ne promijeni tekst koji su već ratifikovale gotovo sve ostale članice EU, ključno je pitanje na koje danas treba da odgovore predsjednici i premijeri dvadeset sedmorice.

Irski premijer Cowen traži da garancije budu u obliku posebnog protokola, ali druge zemlje strahuju da bi to omogućilo euroskepticima u Britaniji i drugim zemljama da traže reviziju čitavog sporazuma.

Lideri unije su sinoć postigli dogovor oko druga dva važna pitanja ovog samita.

Barroso ostaje. Novi finansijski propisi

Jednoglasno su podržali ponovni izbor Barrosa na položaj predsjednika Evropske komisije, izvršnog tijela EU.

Barroso je kasno sinoć kada je sastanak okončan, novinarima rekao da je "izuzetno ponosan" i "još više ganut" zbog toga što je dobio jednoglasnu podršku.

Dodao je da će tokom njegovog drugog mandata – pod uslovom da ga odobri i Evropski parlament –
prioriteti Evropske komisije biti finansijska kriza i borba protiv klimatskih promjena.

Drugo pitanje o kojem su predsjednici i premijeri postigli dogovor je pooštravanje nadzora nad bankama i drugim finansijskim organizacijama kako bi se izbjeglo ponavljanje finansijske krize

Britanija je podržala planove za čvršću panevropsku finansijsku regulativu, nakon što je dobila uvjeravanja da planirano novo nadzorno tijelo neće imati ovlaštenja da prisiljava zemlje članice da ulažu novac poreskih obveznika u spašavanje posrnulih banaka.

BBC Serbian/radiosarajevo.ba