Vijeće Evropske unije

Sjednica Vijeća EU (Foto: Council of EU)

Vijeće EU, Evropsko vijeće i Vijeće Evrope
Vijeće Evropske unije, Evropsko vijeće i Vijeće Evrope nikako se ne smiju smatrati jednom te istom institucijom. Evropsko vijeće je sastanak šefova država (predsjednika) i šefova vlada (premijera) zemalja članica, a Vijeće Evrope uopšte nije institucija Evropske unije, već s radi o međudržavnoj organizaciji čiji je krajnji cilj zaštita ljudskih prava, promocija kulturnih različitosti Evrope te borba protiv društvenih problema kako što su rasne predrasude i rasna netrpeljivost. Vijeće Evrope je osnovano 1949. godine i jedno od njegovih najranijih dostignuća je Evropska konvencija o ljudskim pravima i osnovnim slobodama. Potom je ustanovljen Evropski sud za ljudska prava, koji je omogućio građanima da ostvaruju prava propisana Konvencijom. Vijeće Evrope danas ima 46 država članica, uključujući i 27 država članica Evropske unije. Bosna i Hercegovina je, također, član Vijeća Evrope.

Nadležnosti
Vijeće Evropske unije, ranije poznato i kao Vijeće ministara, uz Evropski parlament, glavna je zakonodavna institucija Evropske unije. Vijeće predstavlja nacionalne interese zemalja članica, koje u Vijeću zastupaju uglavnom ministri vanjskih poslova, ali zavisno od teme koja se problematizira na sjednicama Vijeća, sjednicama prisustvuju resorni ministri nacionalnih vlada. Primjerice, ako je na dnevnom redu Vijeća zdravstvo onda će sjednici Vijeća prisustvovati ministri zdravstva svih zemalja članica. Zbog takvog sistema rada često se Vijeće EU u javnosti naziva i Vijeće s bezbroj lica. Svaki ministar predstavlja vladu svoje zemlje, odnosno sve građane i građanke svoje zemlje i legitimni je predstavnik svoje zemlje.

Vijeće je podijeljeno na devet različitih, resornih sastava:

• Opći poslovi i vanjski odnosi (GAERC)
• Ekonomska i finansijska pitanja (Ecofin)
• Sudstvo i unutarnji poslovi (JHA)
• Zapošljavanje, socijalna politika, zdravstvo i zaštita potrošača (EPSCO)
• Konkurentnost
• Saobraćaj, telekomunikacije i energija
• Poljoprivreda i ribarstvo
• Zaštita okoline
• Obrazovanje, mladi i kultura

Vijeće Evropske unije ima veoma važnu ulogu u koordinaciji poslova ekonomskog karaktera zemalja članica, te u saradnji s Parlamentom, upravlja budžetom. Također, Vijeće je nadležno za donošenje odluka vezanih za definiranje i provođenje zajedničke međunarodne i sigurnosne politike, na osnovu generalnih regulacija koje je usvojilo Evropsko vijeće. Pored toga, Vijeće EU koordinira aktivnostima zemalja članica i određuje mjere i pravce u policijskoj i pravosudnoj saradnji u problemima kriminala. U ime Evropske unije Vijeće EU sklapa međunarodne dogovore sa jednom ili više država ili drugih međunarodnih subjekata.

Sistem donošenja odluka
Tri su načina donošenja odluka u Vijeću Evropske unije: jednoglasno odlučivanje, odlučivanje prostom većinom i odlučivanje kvalificiranom većinom. U oblastima koje se tiču prvog stuba EU, to jest Evropske zajednice, Vijeće odluke donosi, ukoliko nije posebnim aktom drukčije određeno, kvalificiranom većinom, posebice u jako osjetljivim pitanjima, kao što je, naprimjer, poreska politika. U drugom i trećem stubu, odnosno u zajedničkoj vanjskoj i sigurnosnoj politici, kao i u policijskoj i pravosudnoj saradnji, odluke se uglavnom donose jednoglasno. Broj područja u kojima se odlučuje kvalificiranom većinom povećava se svakom izmjenom Osnivačkih ugovora. Neki od razloga su stalno povećanje članica pri čemu insistiranje na jednoglasnosti može dovesti do problema blokade procesa donošenja odluka.

U slučaju donošenja odluka na principu kvalificirane većine svi ministri nemaju isti broj glasova, isto kao što ni svaka država nema isti broj zastupnika u Parlamentu. Prema Ugovoru iz Nice, u procesu glasanja moraju se postići tri većine: prvo, mora glasati većina država; drugo, broj glasova mora prijeći prag kvalificirane većine, koja se uvijek kreće oko 71% glasova, zavisno od ulaska novih članica; treće, bilo koja država članica može zatražiti provjeru kojom će se utvrditi da li barem 62% ukupnog stanovništva Unije podržava određenu odluku, ali ako niti jedna članica ne zatraži ovakvu proceduru, odluka stupa na snagu.

COREPER
Ministri koji učestvuju u radu Vijeća istovremeno obavljaju i funkcije ministara u vladama svojih matičnih država, pa Vijeće zasjeda samo povremeno. Stalni i konstantni rad Vijeću osigurava pomoćno tijelo pod nazivom Odbor stalnih predstavnika – COREPER (fr. Comité des Représentants Permanents). Ovaj organ djeluje kroz dva sastava, COREPER II, koji čine ambasadori država članica EU u Briselu, i COREPER I, koji čine njihovi zamjenici, diplomati u tim ambasadama. Prije nego što se u Vijeću odlučuje o bilo kojem problemu, o njemu raspravlja i glasuje COREPER. Uobičajeno je da saglasnost u COREPERU znači usvajanje odluke u Vijeću bez većih problema, pri čemu ministri država članica određeni dokument tada uglavnom samo izglasaju bez rasprave.

Glavni sekretarijat
Glavni sekretarijat koji je smješten u Briselu, stalno je tijelo Vijeća EU a njegov prevashodni zadatak je stalno opsluživanje Vijeća. Sekretarijatom rukovodi Glavni sekretar, koji istovremeno obavlja i funkciju Visokog predstavnika EU za vanjsku i sigurnosnu politiku. Ova funkcija postoji od oktobra 1999. godine, kada je na mandat od 5 godina imenovan Javier Solana, kojem je 2004. godine obnovljen mandat.

Predsjedništvo Vijeća
Svakih pola godine jedna članica Europske unije preuzima rotirajuće predsjedništvo Unijom. Osnovni zadatak Predsjedništva je opšte usmjeravanje rada Vijeća, posredovanje između EU i država članica, te predstavljanje EU u komunikaciji s ostatkom svijeta. U 2009. godini Evropskom unijom do juna predsjedava Češka Republika, a od jula će tu funkciju preuzeti Švedska.