Ss

Radiosarajevo.ba
Ss
Samit - SAPARD - Schengen - Schumanov plan - Screening - Skupština evropskih regija - Slobodno kretanje osoba - Službeni jezici - Socijalna politika - Socijalna povelja - Socijalni dijalog - Socijalni partneri - Socrates - Strasbourg
Samit
Sastanci Evropskog vijeća ponekad se nazivaju evropskim ili EU sastancima na vrhu ili „samitima“ (summit) jer okupljaju čelnike država Unije, predsjednike ili premijere. Ponekad zemlju članicu predstavljaju oba čelnika, predsjednik i premijer, što zavisi od njihovog ustavnog uređenja.

SAPARD

SAPARD (Posebni pristupni program za poljoprivredni i seoski razvoj) je jedan od pretpristupnih programa Evropske unije namijenjen poljoprivredi i razvitku sela u državama kandidatkinjima. Cilj ovoga programa je pomoći državama kandidatkinjama u rješavanju problema strukturnog prilagođavanja u njihovim poljoprivrednim sektorima i seoskim područjima, kao i pružanje pomoći u sprovođenju pravnih tekovina Zajednice u području zajedničke poljoprivredne politike i ostalog relevantnog zakonodavstva. Program je osnovan 1999. godine, a države kandidatkinje imaju pravo da ga koristite sve do priključenja Uniji.

Schengen
Schengenskim sporazumom, sklopljenim u junu 1985. između Belgije, Francuske, Luksemburga, Njemačke i Holandije, dogovoreno je postepeno ukidanje unutrašnjih graničnih kontrola između država potpisnica i uvođenje slobode kretanja za sve fizička lica – građane država potpisnica Sporazuma, država članica EU ili trećih zemalja – unutar granica obuhvaćenih Sporazumom. Schengensku konvenciju potpisalo je 1990. godine tih pet država. Konvencija je stupila na snagu 1995. godine, a njom se uređuju pitanja i ustanovljavaju garancije za slobodu kretanja. Schengenski sporazum i konvencija, zajedno sa deklaracijama i odlukama donesenim pri Schengenskom izvršnom odboru, čine tzv. schengenski akvis, koji je ušao u tekst Amsterdamskog ugovora jer se bavi jednim dijelom unutrašnjeg tržišta – slobodnim kretanjem ljudi. Uz izuzetak Ujedinjenog Kraljevstva i Irske, sve države članice EU su s vremenom postale članice schengenskog prostora, a njima su se pridružili i Island i Norveška (države koje nisu članice EU). Tokom pristupnih pregovora deset novih država članica prihvatilo je schengenski akvis, no on je počeo da se u potpunosti primjenjuje tek nakon posebne odluke Vijeća EU, u decembru 2007., kao što je to bio slučaj i s drugim državama članicama, kada su one pristupale Schengenskoj konvenciji. Bugarska, Rumunija i Lihtenštajn su prihvatili Schengensku konvenciju, ali Sporazum još nije do kraja implementiran. U decembru 2008. Godine i Švicarska je prihvatila djelomično Schengenski sporazum, čime je dozvoljena sloboda kretanja ali carine nisu ukinute.

Schumanov plan
Schumanov plan je strateški plan nazvan po Robertu Schumanu, tadašnjem francuskom ministru vanjskih poslova, koji ga je predložio 9. maja 1950. godine radi ujedinjenja francuske i njemačke proizvodnje i distribucije čelika kao načina sa se spriječi izbijanje budućih sukoba na evropskom kontinentu i radi kontrole nad privrednim oporavkom Njemačke. Nakon toga, u pregovorima su, osim Francuske i Njemačke, učestvovale i Italija i države Beneluxa, a pregovori su rezultirali potpisivanjem Pariškog ugovora u maju 1951. godine. Njime je utemeljena Evropska zajednica za ugalj i čelik - prva od tri nadnacionalne zajednice iz kojih je nastala Evropska unija. Schumanov plan se smatra početkom evropskog ujedinjenja pa se 9. maj obilježava kao Dan Evrope.

Screening
Prvi stepen analize usklađenosti nacionalnih zakona i propisa sa pravnim tekovinama EU, koji zajedno sprovode zemlja kandidat za članstvo u EU i Evropska komisija. Analiza po sektorima omogućava kandidatima pregled nad pravnim instrumentima koje treba usvojiti ili dodati postojećim da bi se nacionalno zakonodavstvo uskladilo sa „acquisom“. Screening služi kao temelj za bilateralne pregovore između EU i zemlje kandidata za članstvo.

Skupština evropskih regija
Skupština evropskih regija je politička organizacija koja podstiče uključivanje regija u donošenje politika na evropskom nivou i međuregionalnu saradnju među regijama u Evropi. Njena zadatak sastoji se u zastupanju interesa regija podsticanjem regionalizacije i institucionalizacije učestvovanja regija u evropskoj politici. Osnovana 1985. godine, sa sjedištem u Strasbourgu u Francuskoj, Skupština evropskih regija danas broji 250 članica-regija iz 30 evropskih država, i još 12 članica-međuregionalnih organizacija.

Slobodno kretanje osoba

Ugovorom iz Amsterdama upisana je nova Glava IV u Ugovor o EZ. Pokriva sljedeća područja: slobodno kretanje osoba; kontrole na vanjskim granicama; azil, imigraciju i zaštitu prava državljana trećih zemalja; saradnju pravosudnih tijela u građanskim pitanjima. Ova su područja ranije potpadala pod Glavu VI Ugovora o EU (pravosuđe i unutarnji poslovi), ali sada su “komunitizirana“ Ugovorom iz Amsterdama, odnosno uvrštena pod zakonski okvir prvog stuba. Tokom petogodišnjeg prijelaznog razdoblja nakon stupanja na snagu Ugovora iz Amsterdama: Komisija dijeli pravo inicijative s državama članicama; Vijeće djeluje jednoglasno (osim za pojedine propise koji se odnose na vize) nakon savjetovanja s Evropskim parlamentom; Sud je nadležan u skladu s propisima Ugovora o EZ-u (osim nekoliko iznimki). Nakon ovog petogodišnjeg razdoblja: Komisija će imati isključivo pravo inicijative; Vijeće će moći odlučivati jednoglasno nakon savjetovanja s Evropskim parlamentom o primjeni glasanja s kvalificiranom većinom i procedure saodlučivanja; međutim, prijelaz na glasanje na temelju kvalificirane većine i proceduru saodlučivanja biće automatsko (bez jednoglasnog glasanja Vijeća) za izdavanje viza i za propise koji se odnose na jedinstvene vize.

Službeni jezici

Od 1. januara 2007. u Evropskoj uniji postoje dvadeset i tri službena jezika: bugarski, češki, danski, engleski, estonski, finski, francuski, grčki, irski, letonski, litavski, mađarski, malteški, holandski, njemački, poljski, portugalski, rumunski, slovački, slovenski, španski, švedski i italijanski. Zakonodavstvo EU objavljuje se na svim službenim jezicima, a građani se svim institucijama Unije mogu obratiti na bilo kojem od službenih jezika. Dakako, uz dvadeset i tri službena jezika Unije, postoji mnogo drugih jezika koji se govore u zemljama članicama. EU promiče očuvanje i tih jezika, smatrajući ih kulturnim dostignućem zemalja članica. Evropska komisija financira programe koji promiču učenje stranih jezika i jezičku raznolikost.

Socijalna politika
Sporazum o socijalnoj politici, koji je 1991. potpisalo 14 država članica inkorporiran je u Ugovor o EZ putem Ugovora iz Amsterdama, što je okončalo jednu složenu situaciju. Naime, od 1993. do 1999. su postojale dvije odvojene zakonske osnove za donošenje mjera politike: sam Ugovor o EZ-u i odvojeni sporazum koji je Velika Britanija napustila. Sada se sve mjere socijalne politike opet mogu donositi na osnovi nove Glave XI Ugovora o EZ-u. Ciljevi utvrđeni Ugovorom oslanjaju se na Evropsku socijalnu povelju iz 1961. godine te na Povelju Zajednice iz 1989. godine o osnovnim socijalnim pravima radnika. Isti su ciljevi inkorporirani i u Sporazum o socijalnoj politici i obuhvataju promicanje zapošljavanja, odgovarajuću socijalnu zaštitu, dijalog između uprave i radnika, razvoj ljudskih potencijala i suzbijanje isključivanja.
Ovisno o sadržaju odluke, Vijeće odlučuje: bilo postupkom saodlučivanja nakon savjetovanja s Ekonomskim i socijalnim odborom i Odborom regija; ili jednoglasno po prijedlogu Komisije nakon savjetovanja s Evropskim parlamentom, Ekonomskim i socijalnim odborom i Odborom regija.

Socijalna povelja
Sve su države članice osim Velike Britanije prihvatile Povelju o osnovnim socijalnim pravima radnika, poznatu pod nazivom Socijalna povelja, i to godine 1989. u obliku deklaracije. Ta se povelja smatra političkim instrumentom koji sadrži „moralne obaveze“ kojima je cilj garantirati da će se u zemljama kojih se to tiče poštivati određena socijalna prava. Ta se prava prvenstveno odnose na tržište rada, strukovno osposobljavanje, jednake mogućnosti i radno okruženje.

Socijalni dijalog

Socijalni dijalog je termin koji se koristi radi opisivanja procedure zajedničkih savjetovanja u koje su uključeni socijalni partneri na razini Evrope (UNICE, CEEP, ESC). Socijalni dijalog uključuje raspravu, zajedničko djelovanje, a ponekad i pregovore između evropskih socijalnih partnera, te rasprave između socijalnih partnera i institucija Unije. Dijalog je započela Evropska komisija godine 1985., a od Jedinstvenog europskog akta prema tom se Ugovoru od Komisije formalno zahtijevalo da razvija dijalog. Dosadašnji se rezultat sastoji od petnaest zajedničkih mišljenja o (između ostaloga) ekonomskom rastu, uvođenju novih tehnologija, obrazovanju, i profesionalnom usavršavanju. Socijalni dijalog može dovesti i do ugovornih odnosa, koji uključuju i sporazume, čija primjena ovisi o odluci Vijeća po prijedlogu Komisije. Do sada postoje dva sporazuma te vrste između poslodavaca i radnika: o roditeljskom dopustu i o radu s nepunim radnim vremenom.

Socijalni partneri

Komisija se mora posavjetovati s raznim socijalnim partnerima kad namjerava podnijeti prijedloge iz ovog područja. Socijalni se dijalog odvija putem tri glavne organizacije koje predstavljaju socijalne partnere na evropskom nivou: Evropska konfederacija sindikata (European Trade Union Confederation – ETUC); Unija industrija Evropske zajednice (Union of Industries of the European Community – UNICE); Evropski centar za javno poduzetništvo (European Centre for Public Enterprise – CEEP). Posao Komisije je da poduzme sve potrebne korake kako bi potakla i olakšala konsultacije sa socijalnim partnerima oko budućeg razvoja djelovanja Zajednice te oko sadržaja bilo kojeg prijedloga o socijalnoj politici Evropske unije, koji se u biti bavi tržištem rada. Konsultativna skupština ekonomskih i socijalnih partnera Evrope stvorena je već 1957. godine u okviru Rimskog ugovora. Njezina je uloga bila da uključi sve različite interesne skupine u izgradnju zajedničkog tržišta. Njezini članovi predstavljaju tri kategorije sudionika: poslodavce, radnike i slobodna zanimanja. Jedinstveni evropski akt i Ugovor o Evropskoj uniji povećali su broj područja po kojima se ostale institucije moraju savjetovati s ovom skupštinom, nazvanom Ekonomski i socijalni odbor, kad žele uvoditi novo zakonodavstvo u socijalnu sferu.

Socrates
Socrates je program Evropske Unije u području obrazovanja, koji obuhvata saradnju među državama korisnicama programa u predškolskom, osnovnoškolskom, srednjoškolskom, visokoškolskom te cjeloživotnom obrazovanju i usavršavanju. Ciljevi programa Socrates su stvaranje „Evrope znanja" podsticanjem mobilnosti i učenja stranih jezika u području obrazovanja. Socrates se sastoji od sljedećih aktivnosti: Comenius – namijenjen razmjeni i saradnji u predškolskom i osnovnoškolskom obrazovanju; Erasmus – namijenjen razmjeni i saradnji u visokom školstvu; Grundtvig – namijenjen razmjeni i saradnji u području obrazovanja odraslih osoba; Lingua - namijenjen učenju evropskih jezika; Minerva - namijenjen upotrebi informacionih i komunikacionih tehnologija u obrazovanju; praćenje i inovacija obrazovnih sistema i politika, zajedničke aktivnosti s drugim evropskim programima i druge dodatne mjere. Prva faza programa Socrates završena je 1999. godine, a trenutno je aktuelna treća faza ovog programa.

Strasbourg
Strasbourg je francuski grad smješten uz granicu s Njemačkom. Jedanput mjesečno tu se održavaju plenarna zasjedanja Evropskog parlamenta. U tom gradu je također sjedište Evropskoga suda za ljudska prava (European Court of Human Rights) te Vijeća Europe (Council of Europe), koji nisu institucije EU. Pojam “Strasbourg” ponekad u medijima ima značenje jednog od ta tri tijela.

Radiosarajevo.ba pratite putem aplikacije za Android | iOS i društvenih mreža Twitter | Facebook | Instagram, kao i putem našeg Viber Chata.

/ Najčitanije

/ Najnovije