Povijest evropskih integracija

Evropska unija je međudržavna i nadnacionalna zajednica 27 evropskih država, što je rezultat polustoljetnog procesa pregovora i dijaloga među evropskim zemljama. Kao prva, polazna tačka stvaranja zajednice evropskih država i naroda može se uzeti i govor tadašnjeg britanskog premijera Winstona Churchilla, održan 19. septembra 1946. godine u Zürichu, kada Churchill, poučen negativnim iskustvom evropskih i svjetskih ratova, predlaže stvaranje „Ujedinjenih evropskih država“.

Evropska zajednica za ugalj i čelik i Evropska ekonomska zajednica
Savremena Evropska unija uspostavljena je zvanično tek 1993. godine, ali proces ujedinjavanja i saradnje jednog dijela evropskih zemalja otpočeo je još 1951. godine, kada Belgija, Francuska, Zapadna Njemačka, Francuska, Italija, Luksemburg i Holandija formiraju Evropsku zajednicu za ugalj i čelik (European Coal and Steel Community). Ova zajednica, kao prva tačka u povijesti integracijskih pregovora evropskih zemalja, nastala je na prijedlog francuskog ministra vanjskih poslova Roberta Schumana i poznatog francuskog ekonomiste Jeana Monneta. Schuman je svoj plan (kasnije poznat kao „Schumanova deklaracija“) predstavio francuskom parlamentu 09. maja 1951., i upravo taj datum se slavi kao Dan Evrope, a R. Schuman se danas smatra za „oca Evropske unije“.
Kvalitetan zajednički rad kroz Evropsku zajednicu za ugalj i čelik rezultirao je tzv. „Rimskim ugovorom“, kada istih šest država osniva Evropsku ekonomsku zajednicu (EEZ) i Evropsku zajednicu za atomsku energiju (EURATOM), čime se ukidaju carinske barijere među zemljama i zasniva se zajedničko tržište. Ove tri zajednice šest evropskih zemalja prerastaju u Evropsku zajednicu (EZ) u julu 1967. godine, kada se osnivaju Evropska komisija, Vijeće ministara i Evropski parlament, tijela koja danas predstavljaju institucionalne i upravljačke stubove Evropske unije.

Širenje zajednice
Danska, Irska i Ujedinjeno Kraljevstvo (Velika Britanija) pristupaju Evropskoj zajednice 1973. godine, što je prvo proširenje prvobitne zajednice šest država. Iste godine, Norveška potpisuje ugovor o pristupanje, ali je referendumom norveško stanovništvo ipak odbilo pridruživanje Evropskoj uniji. Grčka pristupa Evropskoj zajednici 1981. godine, a prije toga već su uspostavljeni zajednički carinski sistem, Evropski monetarni sistem i održani su prvi direktni izbori za Evropski parlament.
Španija i Portugal se pridružuju Evropskoj zajednici 1986. godine, a 1987. stupa na snagu „Jedinstveni evropski akt“, kojim se zasniva jednistveno tržište Evropske zajednice, jačaju ovlasti Zajednice, te se formalno priznaje Vijeće Evrope, kao najvažniji organ Evropske zajednice.
Evropska banka za obnovu i razvoj osnovana je 1990. godine, a njen prevashodni cilj je finansijska pomoć zemljama Srednje i Istočne Evrope. Iste godine, Belgija, Holandija, Njemačka, Luksemburg i Francuska u njemačkom gradiću Schengenu potpisuju „Schengenski sporazum“, kojim se ukidaju granične kontrole između ovih zemalja. Također, 1990. godine, ujedinjuje se Njemačka, a 1991. osniva se Evropska ekonomska zona.

Maastricht
Sljedeći bitan korak u evropskim integracijama je potpisivanje Ugovora iz Maastrichta 1992. godine, kojim dotadašnja, pretežno ekonomska suradnja evropskih zemalja postaje i politička i kojim se definiraju zajednički ciljevi u oblastima pravosuđa, odbrane, sigurnosne i vanjske politike, ekonomskog i monetarnog jedinstva, zasnivanja zajedničke valute. Pored svega, Ugovorom iz Maastrichta, koji je stupio na snagu s početkom 1993. godine, konačno je zvanično uspostavljena Evropska unija.
Austrija, Finska i Švedska postaju članice Evropske unije 1995. godine, dok norveški građani po drugi put na referendumu odbijaju članstvo u EU.
U martu 1996. počinje Međuvladina konferencija u Torinu, koja rezultira Ugovorom iz Amsterdama (1997), kada su usvojene određene napomene u oblasti vanjske i odbrambene politike te date veće ovlasti Evropskom parlamentu. Evropska centralna banka osnovana je 1999. godine a 11 članica Evropske unije prihvataju euro kao zvaničnu valutu.
Godinu dana poslije potpisan je Ugovor iz Nice, kojim se regulišu četiri važne oblasti djelovanja zemalja članica Evropske unije: pitanja raspodjele nadležnosti između Unije i država-članica, pojednostavljivanje i preuređenje postojećih ugovora i bitnih akata, usvajanje i dopuna Povelje o osnovnim pravima. Iste godine je svečano proglašena Povelja o ljudskim pravima Evropske unije. Sljedeće godine, kao i 2002., Irska na referendumu ne prihvata Ugovor iz Nice.
Vijeće Evrope 2001. godine u Laekenu (Belgija) donosi Laekensku deklaraciju, koju neki nazivaju i Deklaracijom o budućnosti Evropske unije. Laekenska deklaracija je dokument kojim se definira 60 ciljeva za jačanje, demokratičnost i transprentnost Evropske unije. Deklaracijom se, također, osniva i Konvencija čiji je zadatak priprema ustava Evropske unije.
Odluka o najvećem proširenju Evropske unije donešena je 2002. godine, kada u proces pristupanja Uniji ulaze Kipar, Slovačka, Češka, Estonija, Litvanija, Latvija, Mađarska, Malta, Poljska i Slovenija.
U junu 2003. godine Vijeće evrope se potvrdno izjasnilo o perspektivi i budućnosti Procesa stabilizacije i pridruživanja, kroz koji zemlje Evrope pristupaju Evropskoj uniji. Također, te godine Konvencija finalizira Nacrt ustavnog ugovora, a Švedska na referendumu ne prihvata euro kao zvaničnu valutu. Krajem godine u Rimu otpočinje Međuvladina konferencija o Ustavnom ugovoru Evropske unije, a u oktobru 2004. godine, u istom gradu, usvojen je Ustav za Evropu.

Evropska unija danas
Španija je početkom 2005. godine organizirala referendum o usvajanju Evropskog ustava i postala prva zemlja koja je i zvanično ratificirala Ustav. Iste godine, građani Francuske i Holandije na referendumu odbijaju Evropski ustav, a građani Luksemburga ga prihvataju. Zbog francuskog i holandskog „ne“ u Lisabonu je u decembru 2007. godine potpisan tzv. „Lisabonski ugovor“ (puni naziv je: „Ugovor o izmjenama i dopunama Ugovora o stvaranju Evropske unije i Ugovora o stvaranju Evropske ekonomske zajednice“). Lisabonski ugovor razlogom je mnogih rasprava, a u Irskoj nakon dva referenduma, još uvijek nije usvojen, dok u Njemačkoj, Češkoj i Poljskoj nije još uvijek ratificiran, iako je plan bio da Ugovor bude punosnažan s početkom 2009. godine.
Hrvatska i Turska u 2005. godini ulaze u proces pregovora o pristupanju Evropskoj uniji, a Makedonija dobiva status države-kandidata. Početkom 2006. godine Evropski parlament usvaja Direktive o uslugama čime se zasniva jedintveno evropsko tržište usluga. Te godine, Albanija potpisuje Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju (Stabilization and Association Agreement – SAA).
U januaru 2007. godine Slovenija prihvata euro kao zvaničnu valutu, a Rumunija i Bugarska pristupaju Evropskoj uniji. Crna Gora u oktobru iste godine potpisuje SAA, Srbija čini isto u aprilu 2008. godine, a Bosna i Hercegovina u junu iste godine.
Evropska unija danas ima 27 država-članica, ukupno broji blizu 500 miliona stanovnika, a površina Evropske unije je 4.325.675 km2. Četvrtina (25%) svjetskog bruto proizvoda a petina svjetske trgovine (20%) otpada na Evropsku uniju, dok 55% ukupne svjetske razvojne pomoći omogućuje upravo EU.