Junaci bez ulica: Karlo Paržik

Sarajevo je relativno mali grad u usporedbi s velikim, svjetskim metropolama, ali je ipak poznat zbog svog historijskog naslijeđa, koje se ogleda i u raznovrsnoj arhitekturi.

Teško da bi Sarajevo tako izgledalo da nije bilo projekata arhitekata kao što su Josip Vancaš, Alexander Wittek, Ćiril Metod Iveković i Karlo Paržik.

Od navedenih jedino Vancaš ima ulicu u glavnom gradu Bosne i Hercegovine.

Karlo Paržik je rođen 4. jula 1857. godine u mjestu Veliš u Češkoj. U Beču je završio građevinsku srednju školu, a 1878. godine upisao se na Akademiju likovnih umjetnosti u Beču, odnosno na Specijalnu školu za arhitekturu, koju je vodio arhitekt Theophil von Hansen. U Sarajevo dolazi sa 26 godina. U glavnom gradu BiH ostavio je veliki trag i trajno doprinio urbanizaciji Sarajeva.

Projektovao je neke od najznačajnijih obilježja Sarajeva, a ukupno je izradio preko stotinu projekata.

Jedno od njih je i Zemaljski muzej u Sarajevu. Zgrada se sastoji od četiri zasebna paviljona, međusobno povezana terasama, sa unutrašnjim atrijom gdje je smještena botanička bašta. Sarajevo se može pohvaliti da je jedan od rijetkih gradova u jugoistočnoj Evropi gdje je zgrada muzeja namjenski građena u tu svrhu.

Paržik je projektovao i jednu od najljepših zgrada u Sarajevu, Evangelističku crkvu, koju danas koristi Akademija likovnih umjetnosti. Crkva je izgrađena 1899. godine u romaničko-bizantijskom stilu kao centralna potkupolna građevina.

Projektovao je i Aškenašku sinagogu u Sarajevu, koja je jedna od najvećih u Evropi. Izgrađena je 1902. godine. Oblik tog hrama je izgrađen sa kutnim kupolama na visokim tamburima. Na žalost, zgrada je tokom posljednjeg rata pretrpjela velika oštećenja.

Društveni dom, koji će kasnije biti preimenovan u Narodno pozorište izgrađen je po Paržikovim projektima. Pozorište je izgrađeno 1897. godine, a svečano je otvoreno 2. januara 1899. godine predstavom Medeja Franza Grillparzera .

Paržik je projektovao i palaču Marijin dvor, koju je dao izgraditi tvorničar građevinskog materijala August Braun, a ime je dao po svojoj ženi Mariji. Zgrada je građena od 1885. do 1899. godine kao stambeno-poslovni objekat sa centralnim dvorištem. Po ovoj je zgradi čitavo naselje je dobilo ime Marijin dvor.

Paržik je projektovao  i prvi moderni hotel, Hotel Evropa. Hotel je sagradio Gligorije Jeftanović, a svečano je otvoren 12. decembra 1882. godine. Preko stotinu godina bio je najugledniji hotel u Sarajevu.

Radio je još i na zgradi Pravosudne palate, današnjeg Pravnog fakulteta, kao i na zgradi Šerijatsko sudačke škole, koja je kasnije postala Muzej grada Sarajeva, a sada je u toj zgradi smješten Fakultet islamskih nauka. Projekt izgradnje sarajevske Vijećnice prvobitno je ponuđen Paržiku, ali se projekt nije svidio ministru Benjaminu Kalaju, te je izrada novog projekta ponuđena Alexandru Witteku.

Paržik se po dolasku u Sarajevo sprijateljio sa Josipom Vancašem. Sa njim projektovao Vakufsku palatu, a pretpostavlja se da mu je pomagao i na drugim objektima, među njima najpoznatija je Katedrala Srca Isusova u Sarajevu.

Projektovao je još i Crkvu sv. Josipa na Marijin dvoru, a plato ispred crkve, okarakterisan kao trg, nosi ime ovog velikog arhitekte. Karlo Paržik., koji je umro u Sarajevo 16. juna 1942. godine, zaslužio je mnogo više od jednog malog trotoara koji se formalno zove trgom.